قانون جدید مجازات استفاده از VPN در ایران

موضوع:مجازات استفاده از VPN در ایران

مقدمه

اینترنت به بستری تبدیل شده است که بخش بزرگی از زندگی حرفه ای و شخصی ما در آن جریان دارد. اما در ایران، دسترسی به بخشی از این دنیای بی کران، به دلیل فیلترینگ، محدود شده است. بسیاری از شهروندان برای عبور از این محدودیت ها، سال ها از ابزارهایی به نام «فیلترشکن» یا «وی پی ان» استفاده کرده اند. حالا اما مجلس شورای اسلامی با تصویب «قانون جدید جرایم فضای مجازی»، چارچوب های سختگیرانه تری برای مجازات استفاده VPN در ایران تعیین کرده است. این مقاله به بررسی ابعاد مختلف این قانون جدید و پیامدهای آن می پردازد.

قانون گذاری جدید: از ابهام تا شفافیت

برای سال ها، برخورد با استفاده از فیلترشکن بر اساس قوانین پراکنده و با تفسیرهای مختلف صورت می گرفت. قانون جدید با عنوان «طرح صیانت از کاربران فضای مجازی» این خلأ را پر کرده و مجازات های مشخص و قطعی را برای انواع مختلف استفاده و ارائه خدمات وی پی ان تعیین نموده است. هدف اصلی از این قانون، согласно نظر قانون گذاران، «حفظ امنیت ملی»، «صیانت از حریم خصوصی کاربران» و «مقابله با تهدیدات فرهنگی» عنوان شده است.

مجازات برای کاربران عادی: جریمه نقدی و محرومیت

طبق ماده (۱۵) این قانون، برای افرادی که صرفاً از فیلترشکن برای دسترسی به سایت ها و سرویس های مسدود شده استفاده می کنند، مجازات در نظر گرفته شده است. این مجازات شامل جریمه نقدی می شود. اگرچه میزان دقیق آن بسته به نظر دادگاه متفاوت است، اما رقم آن می تواند برای کاربران عادی قابل توجه باشد. علاوه بر این، امکان محرومیت از دسترسی به اینترنت برای مدت معین نیز از دیگر پیامدهای احتمالی برای این دسته از افراد است.

مجازات برای ارائه دهندگان و فروشندگان: شدید و بازدارنده

قانون جدید نگاه بسیار سختگیرانه تری نسبت به کسانی دارد که به ارائه، فروش یا توزیع نرم افزارهای فیلترشکن می پردازند. مجازات این افراد به مراتب شدیدتر است و می تواند شامل موارد زیر باشد:

• حبس تعزیری: برای ارائه دهندگان، دوره های حبس قابل توجهی در نظر گرفته شده است.

• جریمه نقدی سنگین: مبالغ جریمه برای این گروه بسیار بالا و به منظور بازدارندگی کامل تعیین شده است.

• ضبط سود و درآمد: کلیه عواید و درآمدهای حاصل از این فعالیت ضبط و به نفع دولت مصادره می شود.

 مجازات استفاده از VPN در ایران

برای ارائه یک پاسخ مختصر به این پرسش، باید ذکر کرد که تا به امروز هیچ قانونی درباره ممنوعیت استفاده از فیلترشکن وضع نشده است. در طول این سال‌ها، برخی افراد ممکن است ادعاهایی درباره غیرقانونی بودن این موضوع مطرح کرده باشند، اما کسانی که با قوانین و حقوق آشنا هستند، به‌خوبی می‌دانند که اصل قانونی بودن جرائم و مجازات‌ها در سیستم حقوق کیفری حاکم است.

مطالب مرتبط: مجازات رابطه نامشروع تلفنی

جرم‌انگاری استفاده از VPN در ایران

به تازگی، نمایندگان مجلس شورای اسلامی طرحی را با عنوان «طرح صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی و ساماندهی پیام‌رسان‌های اجتماعی» به مجلس ارائه کرده‌اند که با واکنش‌های زیادی مواجه شده است. طبق این طرح، افرادی که از فیلترشکن بهره‌برداری کنند، با مجازات‌هایی نظیر حبس و جزای نقدی روبرو خواهند شد. متن این طرح به صراحت بیان می‌کند:

«هر فردی که با نقض تدابیر مسدودسازی در پیام‌رسان‌های غیرمجاز فعالیت داشته باشد، علاوه بر ضبط منافع مالی به مجازات تعزیری درجه ۷ محکوم می‌شود و در صورت تکرار، مجازات تعزیری درجه ۶ شامل حالش خواهد شد. همچنین، طراحی و فروش ابزارهای دور زدن فیلتر، همچون VPN، به عنوان یک جرم شناخته شده و متخلف به حبس یا جزای نقدی محکوم خواهد گردید.»

با توجه به موارد ذکر شده، در حال حاضر استفاده از فیلترشکن جرم تلقی نمی‌شود. اما اگر «طرح صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی و ساماندهی پیام‌رسان‌های اجتماعی» به تصویب برسد و مراحل قانونی خود را طی کند، استفاده از فیلترشکن جرم محسوب خواهد شد و قابل پیگرد و مجازات است. در حال حاضر، هیچ قانونی در خصوص جرم‌انگاری استفاده از فیلترشکن وجود ندارد.

تاثیر بر کسب و کارها و فعالیت های حرفه ای

یکی از نگرانی های اصلی پیرامون این قانون، تاثیر آن بر کسب و کارها و متخصصانی است که برای ارتباط با جهان و دسترسی به سرویس های بین المللی (مانند سرویس های ابری، پلتفرم های همکاری بین المللی، منابع علمی و…) به ابزارهای دور زدن فیلتر نیاز دارند. اگرچه قانون معمولاً برای کاربران عادی مجازات سبک تری قائل شده، اما همچنان هرگونه استفاده، حتی برای مقاصد مشروع تجاری، از نظر قانونی ممنوع است و ریسک حقوقی برای این کسب و کارها ایجاد می کند.

نتیجه گیری: آینده ای مبهم و پرچالش

تصویب قانون جدید مجازات استفاده از فیلترشکن، بدون شک فضای مجازی ایران را با تحولی بزرگ روبرو کرده است. از طرفی قانون گذاران بر اهداف امنیتی و فرهنگی خود تاکید دارند.

و اینکه  جامعه کاربران با چالش های جدیدی برای ادامه فعالیت های حرفه ای خود مواجه شده اند.

به نظر می رسد اجرای کامل این قانون با دشواری های فنی و اجتماعی زیادی همراه خواهد بود و اثرگذاری واقعی آن در گروی نحوه اجرا و برخورد قضایی با آن است. آنچه مسلم است، این قانون گفت و گوی عمومی درباره مفهوم دسترسی آزاد به اطلاعات، حریم خصوصی و امنیت در فضای مجازی ایران را بیش از پیش به مرکز توجه تبدیل کرده است.

مطالب مرتبط: مجازات تتو کار | جرم تتو زدن