انواع سرقت و جرم آن

انواع سرقت

طبق قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 و در ماده 267، سرقت به معنی دزدیدن، برداشتن و ربودن مالی است که متعلق به دیگری است. در تمامی موارد مربوط به سرقت سارق باید مالی را که دزدیده به صاحب اصلی آن برگرداند. همچنین اگر مال موجود نباشد قیمت آن را پرداخت نماید.

در غیر این صورت در ازای قیمت مال مسروقه، مالی از اموال سارق توقیف و با صاحب مال پرداخت شود و اگر هیچ کدام از موارد موجود نبود به درخواست صاحب مال سارق تا پرداخت قیمت مال مسرقع در زندان باقی خواهد ماند حتی اگر مدت حبس او تمام شده باشد.

دزدی شامل سه عنصر مادی، معنوی و قانوی می‌باشد. سرقت از حیث ماهیت، به دو نوع حدی و تعزیری نیز دسته بندی می‌شود. در ادامه به توضیح آنها می‌پردازیم.

بیشتر بخوانید:

انواع چک بانکی

سرقت چیست و جرم آن در قانون ایران (آپدیت 1404)

تعریف سرقت در حقوق کیفری ایران

سرقت به معنای ربودن مال متعلق به دیگری به طور پنهانی یا مخفیانه است. بر اساس ماده 267 قانون مجازات اسلامی، سرقت زمانی محقق می‌شود که:

1. مال متعلق به غیر باشد

2. ربایش به صورت مخفیانه انجام شود

3. سارق هتک حرز کند (از مانع عبور کند)

4. سارق مال را از تصرف مالک خارج کند

5. ارزش مال مسروقه حد نصاب شرعی (معادل 4.5 نخود طلای مسکوک) را داشته باشد

ارکان تشکیل دهنده جرم سرقت

1. رکن قانونی:

• مواد 267 تا 292 قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)

• مواد 656 تا 661 قانون مجازات اسلامی (حدود)

2. رکن مادی:

• ربایش مال (انتقال مالکیت بدون رضایت)

• تعلق مال به غیر

• مخفیانه بودن عمل

• هتک حرز (شکستن حریم امن مال)

3. رکن معنوی:

• قصد سرقت (سوء نیت عام)

• علم به مالکیت غیر (سوء نیت خاص)

• قصد تملک (نه استعمال موقت)

انواع سرقت در قانون مجازات اسلامی

الف) سرقت مستوجب حد (مواد 268 تا 277):

1. شرایط تحقق سرقت حدی:

   • مال در حرز متعارف باشد

   • سارق هتک حرز کند

   • مال از اموال خصوصی باشد

   • ارزش مال به حد نصاب برسد

   • سرقت در زمان قحطی نباشد

2. مجازات سرقت حدی:

   • بار اول: قطع چهار انگشت دست راست

   • بار دوم: قطع پای چپ از پایین برآمدگی

   • بار سوم: حبس ابد

   • بار چهارم: اعدام

ب) سرقت تعزیری (مواد 651 تا 663):

1. سرقت ساده (ماده 651):

   • حبس از 6 ماه تا 3 سال

   • تا 74 ضربه شلاق

2. سرقت مقرون به آزار (ماده 652):

   • حبس از 2 تا 5 سال

   • تا 74 ضربه شلاق

3. سرقت مسلحانه (ماده 653):

   • حبس از 5 تا 20 سال

   • تا 74 ضربه شلاق

4. سرقت توسط چند نفر (ماده 654):

   • حبس از 3 تا 10 سال

   • تا 74 ضربه شلاق

عوامل مشدده مجازات سرقت

1. سرقت در شب (ماده 656)

2. سرقت توسط مستخدم یا میهمان (ماده 657)

3. سرقت از اماکن عمومی (ماده 658)

4. سرقت اسناد رسمی (ماده 659)

5. سرقت در مناطق بحرانی (ماده 660)

6. سرقت توسط متصدیان حمل و نقل (ماده 661)

شرایط تخفیف مجازات

1. اقرار قبل از شهادت شهود

2. استرداد اختیاری مال مسروقه

3. پشیمانی و ندامت سارق

4. سرقت در شرایط خاص (مثل فقر مطلق)

نحوه رسیدگی به جرم سرقت

1. شکایت شاکی خصوصی

2. اظهارنامه رسمی

3. تحقیقات پلیس آگاهی

4. تشکیل پرونده در دادسرا

5. صدور حکم در دادگاه کیفری

راه‌های پیشگیری از سرقت

1. نصب سیستم‌های حفاظتی

2. مشارکت در طرح‌های همیاری پلیس

3. حفظ اسناد و اشیاء قیمتی در بانک‌ها

4. افزایش آگاهی عمومی نسبت به روش‌های سارقان

انواع دزدی و سرقت

انواع سرقت

سرقت حدی

در قانون کیفری و شرع مقدس، در شرایط زیر سرقت، اجرای حد را در پی دارد.

این شرایط عبارتند از:

• سارق بالغ باشد.
• به دزدی وادار شده باشد.
• سارق بداند که مال متعلق به دیگری را می‌رباید.
• سارق بداند که این عمل حرام است.
• صاحب مال آن را در حرز مطمئن قرار داده باشد.
• سارق در حال اضطرار سر‌قت نکرده باشد.
• دزدی در سال قحطی رخ نداده باشد.
• سارق مال را به قصد دزدی برداشته باشد.
• مال مسروقه از اموال دولتی و وقف نباشد.

البته اگر پس از شکایت صاحب مال را به سارق ببخشد و یا سارق قبل از اثبات جرم توبه نماید، حد اجرا نمی‌گردد.

سرقت تعزیری

1. هرگاه دزدی همراه با آزار و یا مسلحانه باشد، حبس از 3 تا 10سال و شلاق تا 74 ضربه را در پی خواهد داشت.
2. هر‌گاه دزدی توسط 2 یا چند نفر و یا در شب انجام شود و حداقل یکی از سارقین مسلح باشد، هریک از سارقین به حبس 5 تا 15 سال و تا 74 ضربه شلاق محکوم خواهد شد.
3. هر‌‌گاه دزدی جامع شرایط حد نباشد اما تمامی موارد زیر را دارا باشد، مشدد است و سارق به 5 تا 20 سال حبس و شلاق تا 74 ضربه محکوم می‌گردد.

در ادامه به صورت خلاصه مجددا آنها بیان کرده‌ایم.

• دزدی در شب انجام شود.
• سر‌قت توسط دو یا چند نفر انجام شود.
• حداقل یکی از سارقین حامل سلاح سرد یا گرم، مخفی و یا ظاهر باشد.
• سارقین از دیوار بالا رفته یا حرز را شکسته ،یا کلید ساخته و یا خود را کارمند دولت معرفی نمایند.
• در ضمن سر‌قت کسی را آزار یا تهدید کرده باشند.

مطالب مشابه:

سرقت و مجازات آن

سرقت تعزیری

سرقت مسلحانه از منزل

هرگاه سارق یا سارقین مسلح باشند و اگر سلاح نبوده در موقع سرقت در مقام هتک ناموس برآیند به حبس ابد یا اعدام محکوم می‌شوند و اگر ساکنان منزل در مقام دفاع از ناموس یا مال برآیند و در این میان مرتکب قتل ، جرح یا ضرب سارق شوند از مجازات معاف هستند.

همچنین اگر ماموران هنگام دستگیری سارق مرتکب قتل، ضرب و شتم سارقین شوند محکوم نمی‌شوند.

سرقت از منزل

بیشتر بخوانید:

مهریه چیست؟

سرقت مسلحانه از بانک، صرافی و جواهر فروشی

اگر یک یا چند نفر با برنامه ریزی قبلی، وجه نقد، اوراق بهادار و یا جواهرات را از بانک، صرافی و یا جواهر فروشی بربایند و حداقل یکی از سارقین حامل سلاح سرد یا گرم، ظاهر یا مخفی باشد. چه از آن استفاده کند چه استفاده نکند. در صورت وقوع سرقت به حبس ابد و در صورت وقوع قتل به اعدام محکوم خواهد شد. اما اگر سرقت علی‌رغم میل سارق محقق نشود، مرتکب به حبس 5 تا 10 سال محکوم می‌شود.

سرقت مسلحانه از طلا فروشی

بیشتر بخوانید:

جعل و فروش طلای تقلبی

راهزنی

سارق مسلح هرگاه با اسلحه امنیت مردم و یا جاده را برهم زند و یا موجب ایجاد رعب و وحشت گردد، محارب است و به مجازات اعدام یا قطع دست راست و یا پای چپ و یا تبعید محکوم می گردد. اما اگر کسی راهزنی کند اما محارب محسوب نشود به 2 تا 5 سال حبس و تا 74 ضربه شلاق محکوم می‌گردد.

سرقت از موزه‌ها و مکان‌های تاریخی و مذهبی و مکان‌های تحت نظر دولت و یا خریداری که با اعلم و آگاهی از مسروقه بودن اشیای آنها را خریداری و یا نگهداری نماید به 1 تا 5 سال حبس محکوم می‌شود.

سر‌قت از قبیل تاسیسات آب ،برق، گاز و اموال عمومی و.. مجازات حبس از 1 تا 5 سال را خواهد داشت.

جیب‌بری، کیف قاپی و امثال آن نیز دارای مجازات حبس 1 تا 5سال و تا 74 ضربه شلاق را در پی خواهد داشت.

سرقت از اماکن حادثه دیده مانند سیل زده، مورد آتش سوزی واقع شده، زلزله زده و یا در محل تصادف راهنمایی و رانندگی، 1 تا 5سال حبس و تا 74ضربه شلاق را موجب خواهد شد.

مطالب مشابه:

وکیل کلاهبرداری