پابند الکترونیکی

پابند الکترونیکی

بر اساس دستورالعمل‌های اجرایی مرتبط با مراقبت‌های الکترونیکی، مشخص شده است که پابند الکترونیکی به چه افرادی اختصاص می‌یابد. محکومین به جرایم تعزیری از درجات ۲ تا ۸، تحت شرایط خاصی مجاز به استفاده از پابند هستند و می‌توانند با نصب این وسیله و کنترل از طریق آن، دوران حبس خود را خارج از زندان و در محدوده تعیین‌شده سپری کنند.

این سیستم نظارتی الکترونیکی، به عنوان یکی از نوآوری‌های قانون‌گذار در سال‌های اخیر، به منظور تسهیل فرآیند مرخصی، کاهش تعداد زندانیان و جلوگیری از افزایش بزهکاری که ناشی از هم‌نشینی زندانیان با خطرات متفاوت است، طراحی و به مرحله اجرا درآمده است. به‌خصوص، این اقدام مانع از تجمع زندانیان با خطرات بالا، نظیر قاتلین و سارقین، در کنار زندانیان کم‌خطر، مانند بدهکاران مالی، می‌شود.

پابند الکترونیکی یکی از نمادهای این طرح قانونی است که تنها افرادی که شرایط لازم را دارند و با فرآیند درخواست این وسیله آشنا هستند، قادر به استفاده از آن خواهند بود. به این ترتیب، محکومین می‌توانند ادامه دوره محکومیت خود را در خارج از زندان سپری کنند.

در این مقاله، به تفصیل توضیح داده شده است که پابند الکترونیکی چیست، به چه افرادی تعلق می‌گیرد، محدوده استفاده از آن چگونه است و مراحل درخواست و دریافت آن به چه صورت می‌باشد. در پایان، فایل مربوط به دستورالعمل اجرایی پابند الکترونیکی نیز ارائه شده است.

پابند الکترونیکی چیست

پابند الکترونیکی، به عنوان یک دستگاه هوشمند و مجهز به فناوری جی‌پی‌اس، در سیستم قضایی به منظور نظارت و ردیابی متهمان، مجرمان و زندانیان مورد استفاده قرار می‌گیرد. این وسیله به تغییر شیوه گذراندن حبس تعزیری کمک می‌کند و به جای زندان، به محکومان این امکان را می‌دهد که در منزل خود بمانند.

با نصب این پابند بر روی مچ پای فرد، کنترل و ردیابی او به‌صورت لحظه‌ای و از راه دور امکان‌پذیر می‌شود. در این راستا، محدوده‌ای مشخص برای تردد شخص توسط دادگاه تعیین می‌گردد. اگر متهم یا محکوم از این محدوده خارج شود، هشدارهایی به مقامات قضایی ارسال می‌شود تا بلافاصله او را دستگیر کنند.

استفاده از پابند الکترونیکی نیازمند پرداخت هزینه و ارائه وثیقه کیفری است. از ویژگی‌های بارز این دستگاه می‌توان به ضد آب بودن، قفل الکترونیکی و قابلیت نگهداری شارژ برای مدت طولانی، گاهی تا یک سال یا بیشتر، اشاره کرد.

برای شارژ پابند الکترونیکی، فرد باید در زمان‌های مشخص به مراکز تعیین شده مراجعه کند. در برخی موارد، دستگاه شارژ به خود شخص تحویل داده می‌شود. نوع و مدل پابند تعیین می‌کند که این وسیله می‌تواند برای 73 ساعت یا بیشتر شارژ بماند و شارژ خود را برای مدت یک سال یا بیشتر نگه‌دارد.

سوالی که اغلب مطرح می‌شود، معانی چراغ‌های موجود بر روی پابند است. رنگ چراغ‌ها بسته به نوع دستگاه متفاوت بوده و هنگام نصب، توضیحات لازم به فرد ارائه می‌شود. به‌طور کلی، چراغ سبز چشمک‌زن به معنای احتمال خرابی، چراغ آبی نشان‌دهنده وارد شدن ضربه یا فشار و چراغ قرمز به معنای پر بودن شارژ است.

به دلیل چالش‌ها و مشکلات مرتبط با پابند الکترونیکی، سیستم قضایی در قبول درخواست‌ها برای استفاده از این دستگاه، با احتیاط برخورد می‌کند. از مشکلات رایج می‌توان به خرابی ناگهانی، اتمام حافظه داخلی، امکان بریدن و باز کردن آن با ابزارهایی چون چاقو و اختلال در سیگنال‌های ارتباطی اشاره کرد.

مطالب مرتبط: شرایط مرخصی با پابند الکترونیکی

پابند الکترونیکی به چه کسانی تعلق میگیرد؟

برای پاسخ به این سوال که پابند الکترونیکی به چه افرادی اختصاص می‌یابد، لازم است به مواد قانونی مرتبط توجه کنیم. این مواد شامل ماده 62 قانون مجازات اسلامی، صدر ماده 217 قانون آیین دادرسی کیفری و بند چ آن، و همچنین ماده 2 آیین‌نامه اجرایی مراقبت‌های الکترونیکی هستند.

بر اساس ماده 2 آیین‌نامه اجرایی مراقبت‌های الکترونیکی، افرادی که ممکن است بر اساس تصمیم مرجع ذی‌صلاح تحت مراقبت الکترونیکی قرار گیرند، شامل موارد زیر می‌شوند: 1- متهمانی که مشمول بند چ ماده 217 قانون هستند؛ 2- محکومان مشمول ماده 62 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392؛ 3- زندانیان تحت نظام نیمه آزادی که در مراکز حرفه‌آموزی مشغول به کار هستند.

صدر ماده 217 قانون آیین دادرسی کیفری و بند چ آن بیان می‌کنند که بازپرس پس از تفهیم اتهام و انجام تحقیقات لازم، در صورت وجود دلایل کافی یکی از قرارهای تأمین را صادر می‌کند، که در این میان، بند چ به التزام به عدم خروج از منزل یا محل اقامت تعیین شده با موافقت متهم و نظارت با تجهیزات الکترونیکی اشاره دارد.

ماده 62 قانون مجازات اسلامی تصریح می‌کند که در جرائم تعزیری از درجه پنج تا هشت، دادگاه می‌تواند با رضایت محکوم، در شرایط خاصی، او را تحت نظارت سامانه‌های الکترونیکی قرار دهد. همچنین، تبصره 2 این ماده بیان می‌کند که این مقررات برای حبس‌های تعزیری درجه دو، سه و چهار نیز پس از گذراندن یک چهارم مجازات، قابل اجراست.

با توجه به موارد ذکر شده، افراد زیر می‌توانند از پابند الکترونیکی استفاده کنند:

1. محکومان و زندانیان تحت نظام نیمه آزادی و مشغول به کار در مراکز حرفه‌آموزی، و متهمانی که بازپرس برای آن‌ها قرار نظارت الکترونیکی صادر می‌کند (موافقت متهم برای اجرای این قرار ضروری است).

2. محکومان به حبس‌های تعزیری درجه دو، سه و چهار که پس از گذراندن یک چهارم مدت حبس خود، می‌توانند از این امکان بهره‌مند شوند. در این مورد، تصمیم‌گیری به عهده دادگاه است و موافقت محکوم برای اجرای آن الزامی است.

3. محکومان در جرائم تعزیری از درجه پنج تا هشت، که شامل حبس‌های مختلفی با مدت‌های مشخص هستند. در اینجا نیز، اختیار به عهده دادگاه بوده و رضایت محکوم برای اجرای آن لازم است.

قابل ذکر است که محکومان در جرائم تعزیری درجه پنج تا هشت، همچنین محکومان به حبس‌های تعزیری درجه دو تا چهار، تنها در صورتی می‌توانند از پابند الکترونیکی استفاده کنند که شرایط مقرر برای تعویق مراقبتی در قانون مجازات اسلامی را داشته باشند. این شرایط که از ماده 40 قانون مجازات اسلامی استنباط می‌شود، شامل وجود جهات تخفیف، پیش‌بینی اصلاح مرتکب، جبران ضرر و زیان و فقدان سابقه کیفری مؤثر است. در ادامه، به توضیح محدوده و میزان پابند الکترونیکی پرداخته خواهد شد.

محدوده پابند الکترونیکی چقدر است؟

پابند الکترونیکی

در بخش‌های قبلی مقاله، به تشریح مفهوم پابند الکترونیکی و گروه‌های هدف آن پرداخته شد. همچنین بیان گردید که این دستگاه‌ها دارای محدوده‌ای معین هستند و متهمان مجاز به خروج از این حیطه که توسط دادگاه تعیین شده، نمی‌باشند.

سوالی که در این راستا به ذهن می‌رسد این است که محدوده پابند الکترونیکی چه اندازه است و آیا برای آن دستورالعمل خاصی وجود دارد؟ در پاسخ به این سوال، باید گفت که بله، حدوده پابند الکترونیکی تحت عنوان «تعیین محدوده مراقبتی محکومان تحت نظارت سامانه‌های الکترونیکی» دستورالعمل ویژه‌ای دارد و برای کسب اطلاعات دقیق‌تر در مورد اندازه این محدوده، باید به این دستورالعمل مراجعه کرد.

بر اساس ماده ۱ این دستورالعمل، محدوده مراقبتی پابند الکترونیکی به سه درجه تقسیم می‌شود. درجه یک شامل محل سکونت فرد تحت نظارت است که نشانی مشخصی دارد و شعاع تردد مجاز در آن، حداکثر ۲۰۰ متر از ساختمان محل سکونت وی می‌باشد.

درجه دو نیز به محل سکونت فرد مربوط می‌شود و شعاع تردد مجاز در آن تا ۵۰۰ متر از ساختمان محل سکونت او است؛ در حالی که درجه سه نیز به محل سکونت فرد اختصاص دارد و شعاع تردد مجاز در آن تا ۱۰۰۰ متر از ساختمان محل سکونت فرد تعیین می‌شود.

طبق ماده ۲ دستورالعمل تعیین محدوده مراقبتی، انتخاب این محدوده بستگی به نوع و شدت جرم، سوابق فرد، آثار زیانبار بر بزه‌دیده و جامعه و همچنین شخصیت و وضعیت اجتماعی فرد تحت نظارت دارد که یکی از سه محدوده مذکور در پاراگراف‌های قبلی را شامل می‌شود.

لازم به ذکر است که طبق تبصره ماده ۲ این دستورالعمل، امکان گسترش محدوده مراقبتی برای فرد در یکی از درجات ۲ و ۳ وجود دارد، به شرط آنکه فرد در طول دوره مراقبت رفتار مناسبی داشته باشد و این رفتار مورد تایید مرکز مراقبت الکترونیکی و قاضی اجرای احکام قرار گیرد و دادگاه صادرکننده رای نهایی نیز با این موضوع موافقت کند.

محکومانی که به حبس‌های تعزیری درجه دو، سه و چهار محکوم شده‌اند، باید بدانند که اگر یک چهارم مدت حبس را گذرانده و به دنبال استفاده از تبصره ۲ ماده ۶۲ قانون مجازات اسلامی و درخواست پابند الکترونیکی هستند، محدوده آنها به درجه یک محدود خواهد بود که در ماده ۳ دستورالعمل تعیین محدوده مراقبتی ذکر شده است.

ماده ۲۵ آئین‌نامه اجرایی مراقبت‌های الکترونیکی نیز بیان می‌کند که در صورت بروز شرایط اضطراری که نیاز به خروج از محدوده مراقبتی باشد، این خروج تخلف محسوب نمی‌شود، به شرط آنکه فرد بتواند ضرورت و وضعیت اضطراری را ثابت کند. این موضوع یکی از چالش‌ها و مشکلات پابند الکترونیکی برای دارندگان آن به شمار می‌رود.

مطالب مرتبط: وکیل کیفری تهران

مراحل درخواست و دریافت پابند الکترونیکی

برای واجدین شرایط، استفاده از پابند الکترونیکی نیازمند آگاهی از مراحل درخواست و دریافت آن است. طبق ماده 553 قانون آیین دادرسی کیفری، امکان درخواست صدور پابند الکترونیکی توسط محکوم یا قاضی اجرای احکام وجود دارد.

پس از ارائه درخواست، شورای طبقه بندی زندان و مددکاران اجتماعی معاونت اجرای احکام کیفری گزارشی تهیه می‌کنند که در آن تأیید می‌شود انجام فعالیت‌های شغلی، آموزشی، حرفه‌آموزی، حفظ روابط خانوادگی یا درمان پزشکی خارج از زندان می‌تواند در فرآیند اصلاح و جبران ضرر و زیان بزه‌دیده مؤثر باشد. این گزارش به قاضی اجرای احکام ارائه می‌شود.

قاضی پس از دریافت گزارش، درخواست اجرای نظام نیمه آزادی و نظارت الکترونیکی را به دادگاه صادرکننده حکم ارسال می‌کند. در صورت تأیید دادگاه، قاضی اقدام به اخذ تأمین کیفری و وثیقه مناسب از محکوم کرده و این موضوع را به زندان اطلاع می‌دهد.

سپس، بر اساس مواد 7 و 9 آیین‌نامه اجرایی مراقبت‌های الکترونیکی، تصمیم دادگاه به مرکز مربوطه برای نصب و راه‌اندازی پابند الکترونیکی ارسال می‌شود. در این مرحله، محکوم یا به مرکز منتقل می‌شود یا در صورت آزاد بودن، به آنجا احضار می‌گردد.

در مرکز، هویت محکوم تأیید می‌شود و وثیقه مرتبط با جبران خسارت به تجهیزات و ضمانت عدم اجرای تعهدات از او دریافت می‌گردد. همچنین نحوه شارژ و استفاده از پابند الکترونیکی به وی آموزش داده می‌شود. پس از امضای تعهدنامه مربوط به رعایت قوانین، نصب و راه‌اندازی تجهیزات انجام می‌گیرد. لازم به ذکر است که هزینه پابند الکترونیکی می‌تواند به صورت ماهانه یا یکجا پرداخت شود.

پابند الکترونیک چگونه باز می شود

بسیاری از افرادی که تحت مراقبت الکترونیکی قرار دارند و به دنبال آزادی از این وضعیت هستند، به این موضوع فکر می‌کنند که چطور می‌توانند پابند الکترونیک خود را باز کنند. این سوال گاهی از سوی متهمان یا محکومان مطرح می‌شود که نیت فرار از تحت نظر بودن را دارند.

برای پاسخ به این سوال که چگونه پابند الکترونیک باز می‌شود، باید گفت که این دستگاه‌ها به سیستم رمزگذاری و قفل الکترونیکی مجهز هستند و تنها با مراجعه به مراکز نصب‌کننده قابل باز شدن هستند. هیچ فردی نمی‌تواند به تنهایی و بدون مجوز قضایی آن‌ها را باز کند.

همچنین لازم به ذکر است که اقدام به باز کردن پابند الکترونیکی بدون مجوز قانونی، یک جرم محسوب می‌شود و در زمان نصب، به متهم یا محکوم این موضوع یادآوری می‌گردد. اگر فردی به خاطر تلاش برای باز کردن پابند، آن را خراب کند، هزینه تعمیر از محل وثیقه تضمینی او کسر خواهد شد.

سوالات متداول

1- پابند الکترونیکی چیست؟

برای پاسخ به این سؤال که پابند الکترونیکی چیست، باید اشاره کرد که این دستگاه هوشمند و دارای فناوری موقعیت‌یابی است. با نصب این وسیله، برخی از متهمان و محکومان به حبس تحت نظارت و کنترل از راه دور قرار می‌گیرند و می‌توانند خارج از زندان زندگی کنند. جزئیات بیشتر این موضوع در متن مقاله قابل مشاهده است.

2- محدوده پابند الکترونیکی چیست؟

برای پاسخ به این سوال که محدوده پابند الکترونیکی چه معنایی دارد، باید بیان کرد که این محدوده به مساحت و مکان مشخصی اشاره دارد که توسط دادگاه و با توجه به شرایط و نوع جرم متهم یا محکوم تعیین می‌شود. فرد در این فضا مجاز به خروج نیست و جزئیات این موضوع در متن مقاله به طور کامل توضیح داده شده است.

3- مراحل دریافت پابند الکترونیکی چیست؟

برای پاسخ به این سوال که روند درخواست پابند الکترونیکی چگونه است، باید اشاره کرد که پس از ارائه درخواست توسط شخص یا قاضی مسئول اجرای احکام، دادگاه به بررسی درخواست و گزارش‌های دریافتی از زندان و مددکار اجتماعی می‌پردازد. در صورتی که فرد شرایط لازم را داشته باشد، با درخواست او موافقت می‌شود و مراحل آن در متن مقاله ذکر شده است.