زمانی که شخصی ملک یا مالی را می بخشد، از لحاظ قانونی به آن هبه گفته می شود. هبه جزو عقود عینی است که در مورد آن، تصور بر این است که بعد از بخشش از سوی واهب، امکان بازگشت آن وجود نخواهد داشت؛ اما از آنجایی که هبه جزو عقود جایز نیز محسوب می شود، حتی اگر با رضایت هدیه داده شده باشد، واهب می توان برای استرداد آن اقدام کند. البته این کار باید شرایط قانونی هبه را داشته باشد، در غیر این صورت امکان بازگشت ملک یا اموال بخشیده وجود نخواهد داشت.
هبه چیست؟
از لحاظ قانونی هبه، مالی است که به رایگان به فرد دیگری بخشیده می شود. در این موارد به فرد بخشنده «واهب» گفته می شود. به کسی که گیرنده هبه است، «متهب» و مالی که مورد هبه قرار گرفته شده «عین موهوبه» می گویند.
زمانی که مالی مورد هبه قرار می گیرد، باید اموال از سوی فرد واهب به گیرنده آن تحویل داده شود و در این مورد رضایت کامل داشته باشد. همچنین در مورد هبه املاک حتما در سند ذکر شود که از سوی مالک به عنوان هدیه بخشیده شده است، اگر این طور نباشد، عقد هبه صورت نگرفته است.
در قانون اسلامی عقود به دسته های مختلف (عقود رضایی، عینی و تشریفاتی) تقسیم می شود که از لحاظ قانونی هبه، مانند وقف و رهن، جزو عقود عینی محسوب می شود. همچنین عقود مختلف به معوض و بلاعوض دسته بندی می شود که عقد هبه جزو عقود بلاعوض است.
برای ارتباط با محبوبه حجتیان، بهترین طلاق فوری می توانید با شماره تلفن 09121584013 تماس بگیرید.
شرایط استرداد هبه
از آنجایی که هبه، جزو عقود جایز نیز است، امکان استرداد هبه حتی با عدم رضایت متهب وجود دارد که به آن رجوع از هبه گفته می شود. البته مطابق با قانون مدنی در موارد امکان استرداد هبه وجود نخواهد داشت.
- زمانی که عین موهوبه وجود نداشته باشد.
- هنگامی که متهب فرزند، پدر یا مادر واهب باشد.
- وقتی هبه دیگر در مالکیت متهب نباشد.
- اگر هبه در عوض کار یا شرطی داده شده باشد.
- زمانی که عین موهوبه تغییر ماهیت پیدا کرده باشد.
- وقتی که واهب یا متهب در قید حیات نباشند.
- اگر مالی به عنوان صدقه بخشیده شده باشد.
- هنگامی که طلبکار بدهی خود را بدهکار ببخشد، این کار موجب از بین رفتن دین می شود، بنابراین عین موهوبه وجود نخواهد داشت که بتوان آن را مسترد کرد.
شرایط قانونی هبه
برای هبه قوانین بسیاری (از ماده 795 تا 807 قانون مدنی) در نظر گرفته شده است که در صورت اختلاف، وکیل حقوقی می تواند با مراجعه به آن، درباره هبه راهکارهای قانونی ارائه دهند و قاضی براساس قوانین برای پرونده های مختلف حکم صادر خواهد کرد. در ادامه برای آگاهی بیشتر ماده های قانونی بیان شده است.
ماده 795ـ هبه عقدي است كه به موجب آن يك نفر مالي را مجاناً به كس ديگري تمليك مي كند، تمليك‌كننده واهب طرف ديگر را متهب، مالي را كه مورد هبه است، عين موهوبه مي گويند.
ماده 796 ـ واهب بايد براي معامله و تصرف در مال خود اهليت داشته باشد.
ماده 797 ـ واهب بايد مالك مالي باشد كه هبه مي‌كند.
ماده 798 ـ هبه واقع نمي شود، مگر با قبول و قبض متهب اعم از اينكه مباشر قبض خود متهب باشد يا وكيل او و قبض بدون اذن واهب اثري ندارد.
ماده 799 ـ در هبه به صغير يا مجنون يا سفيه قبض ولي معتبر است.
ماده 800 ـ در صورتي كه عين موهوبه در يد متهب باشد، محتاج به قبض نيست.
ماده 801 ـ هبه ممكن است معوض باشد، بنابراين واهب مي تواند شرط كند كه متهب مالي را به او هبه كند يا عمل مشروعي را مجاناً به جا آورد.
ماده 802 ـ اگر قبل از قبض واهب يا متهب فوت كند، هبه باطل مي شود.
ماده 803 ـ بعد از قبض نيز واهب مي تواند با بقاء عين موهوبه از هبه رجوع كند، مگر در موارد ذيل
1) در صورتي كه متهب پدر يا مادر يا اولاد واهب باشد.
2) در صورتي كه هبه معوض بوده و عوض هم داده شده باشد.
3) در صورتي كه عين موهوبه از ملكيت متهب خارج شده يا متعلق حق غير واقع شود، خواه قهراً مثل اينكه عين موهوبه برهن داده شود.
4) در صورتي كه در عين موهوبه تغييري حاصل شود.
ماده 804 ـ در صورت رجوع واهب نماآت عين موهوبه اگر متصل باشد، مال واهب و اگر منفصل باشد، مال متهب خواهد بود.
ماده 805 ـ بعد از فوت واهب يا متهب رجوع ممكن نيست.
ماده 806 ـ هر گاه داين طلب خود را به مديون ببخشد حق رجوع ندارد.
ماده 807 ـ اگر كسي مالي را به عنوان صدقه به ديگري بدهد، حق رجوع ندارد.
برای آگاهی بیشتر می توانید نمونه لایحه هبه محبوبه حجتیان را مشاهده کنید.
پس گرفتن هدایای ازدواج و نامزدی بعد از طلاق (آیا می شود این هدایا را پس گرفت؟)
برای این مورد دو نظریه و دو رویه قانونی وجود دارد، برخی از قضات و رویه ها تاکید بر این مورد دارند که چون هدایا به علت ازدواج داده شده و در قالب عقد هبه و نوعی بخشش است، در صورتی که وجود داشته باشد یا تلف نشده باشد، می توان آن را مسترد کرد و بعد از اینکه جدایی اتفاق بیفتد، می توان آن را پس گرفت.
یک نظریه دیگر وجود دارد که می گوید هدایای ازدواج قابل برگشت نخواهد بود، زیرا اگر گفته شود که این مورد هبه و بخشش نبوده، هبه معوض است، در صورتی که هبه جزو عقود بلاعوض محسوب می شود.
هبه از لحاظ قانونی: بخشش در صورتی که معوض باشد و در ازای شرطی داده شود، قابل استرداد است؛ ولی هبه غیر معوض که پولی درقبال آن گرفته شده باشد، نمی توان آن را پس گرفت. برخی از حقوقدان ها استدلال می کنند که وقتی به یک زن یا مردی هدیه داده می شود و ازدواج صورت می گیرد، این ازدواج همان عوض آن هدیه است و چون عوض آن هدیه است، دیگر بعد از ازدواج قابل استرداد نخواهد بود.
بنابراین می توان بیان کرد که هر دوی این نظریه ها کاربرد دارد و به هر دو طریق می توان هبه را استرداد کرد یا اینکه امکان وصول برای هبه وجود ندارد؛ زیرا اگر گفته شود که هدیه دادن در زمان ازدواج هبه است، این مورد قابل بخشش است و اگر این طور نباشد، قابل استرداد است. همچنین اگر بخشش رایگان باشد و پولی در قبال آن داده نشده باشد، نمی توان آن را پس گرفت؛ زیرا هدیه ای که در ازای شرط یا مبلغی داده نشده باشد، قابل استرداد نیز نخواهد بود. برای تمام امور حقوقی مربوط به هبه می توانید از محبوبه حجتیان وکیل پایه یک دادگستری استفاده کنید.
محبوبه حجتیان وکیل پایه یک دادگستری تمام موارد مربوط به مسائل خانواده مانند مهریه، نفقه، اجرت المثل، طلاق، ملاقات فرزند، حضانت، ترک انفاق، تمکین و داوری را انجام می دهد.
برای مسائل مورد به هبه می توانید از طریق لینک زیر با محبوبه حجتیان تماس گرفته و با راهنمایی وی در امور حقوقی، تمام مسائل حقوقی خانوادگی خود را برطرف کنید.
با ما در آپارات همراه باشید .