اعاده دادرسی در دادگاه تجدید نظر

اعاده دادرسی چیست و چه شرایطی دارد؟

در نظام حقوقی، قوانینی وجود دارد که به افرادی که به دلیل حکم دادگاه دچار ضرر و زیان شده‌اند، این امکان را می‌دهد تا در شرایط خاص نسبت به رای صادر شده اعتراض کنند. این شرایط شامل تجدید نظر، واخواهی، فرجام خواهی، اعاده دادرسی و سایر روش‌های قانونی است که به طور دقیق تعریف شده‌اند. معمولاً پس از صدور حکم نهایی، رای دادگاه به عنوان حکمی قطعی شناخته می‌شود و مهلت‌های مربوط به اعتراض به آن به پایان رسیده است. با این وجود، در برخی موارد خاص، حتی پس از قطعی شدن حکم، امکان اعاده دادرسی وجود دارد. این فرآیند به عنوان یکی از آخرین گزینه‌ها برای اعتراض به حکم دادگاه، از اهمیت بالایی برخوردار است. اهمیت این مرحله به دلیل تاثیر مستقیم آن بر سرنوشت پرونده، ضرورت حضور یک وکیل مجرب را افزایش می‌دهد. گروه حقوقی حجتیان با کمال میل و با برخورداری از بهترین وکلای پایه یک دادگستری، خدمات مشاوره‌ای تخصصی و راهکارهای حقوقی و کیفری را به مراجعین و موکلین خود ارائه می‌دهد تا در مسیر حقوقی و کیفری با مشکلاتی مواجه نشوند. برای دریافت مشاوره حضوری یا آنلاین، می‌توانید همین حالا با شماره‌های ۰۹۱۲۱۵۸۴۰۱۳ تماس بگیرید و با اطمینان کامل پرونده‌های حقوقی و کیفری خود را به وکلای ما بسپارید. همچنین این مقاله به منظور آشنایی شما با مفهوم اعاده دادرسی، شرایط و انواع آن تدوین شده است.

درخواست مشاوره با وکیل کیفری 

اعاده دادرسی در دادگاه تجدید نظر

اعاده دادرسی چیست؟

انواع اعاده دادرسی

تفاوت اعاده دادرسی اصلی و اعاده دادرسی طاری

موارد درخواست اعاده دادرسی حقوقی

موارد درخواست اعاده دادرسی کیفری

آثار اعاده دادرسی

مراحل و نحوه اعاده دادرسی

1.تنظیم دادخواست از طریق مراکز خدمات قضائی الکترونیکی

2.پرداخت هزینه دارسی

3.ارائه دادخواست به دادگاه صادرکننده حکم نهایی از طریق دفتر خدمات قضائی.

4.بررسی پرونده توسط دادگاه

5.نظر دادگاه درباره مبنای درخواست شکایت

6.تصمیم‌گیری در مورد پذیرش یا عدم پذیرش دادخواست به وابستگی به شرایط خاص آن بستگی دارد.

مهلت درخواست اعاده دادرسی

• اهلیت لازم برای اعاده دادرسی
• شرایط ارائه دلایل در اعاده دادرسی
• دادخواست اعاده دادرسی
• مرجع رسیدگی به اعاده دادرسی
• دانستنی های اعاده دادرسی
• بهترین وکیل اعاده دادرسی در تهران
• وکیل برای اعاده دادرسی از گروه حقوقی حجتیان

اعاده دادرسی چیست؟

اعاده دادرسی یک شیوه خاص برای اعتراض به احکام نهایی دادگاه به شمار می‌رود. در این فرآیند، فرد محکوم می‌تواند در شرایط مشخصی از مرجع قضایی تقاضا کند تا پرونده دوباره مورد بررسی قرار گیرد و در صورت احراز شرایط لازم، تصمیم تازه‌ای اتخاذ شود.

یکی از نتایج صدور حکم نهایی این است که امکان درخواست بررسی دوباره آن وجود ندارد. این وضعیت به نام “اعتبار امر مختومه” یا “اعتبار قضاوت شده” شناخته می‌شود. با این وجود، طبق قوانین مربوط به آیین دادرسی مدنی و کیفری، راهی برای اعتراض به احکام نهایی دادگاه‌ها وجود دارد که به آن “اعاده دادرسی” اطلاق می‌شود.

انواع اعاده دادرسی

شایان ذکر است که امکان درخواست تجدید نظر در حکم از طریق اعاده دادرسی در هر دو نوع دعاوی حقوقی و کیفری وجود دارد. با این حال، مبنای دلایلی که برای اعاده دادرسی در دعاوی حقوقی به کار می‌روند، با دلایل مطرح شده در دعاوی کیفری متفاوت است. به عبارت دیگر، موارد توجیهی برای اعاده دادرسی در این دو دسته از دعاوی از یکدیگر تفکیک می‌شوند.

در خصوص دسته‌بندی انواع اعاده دادرسی، می‌توان آن را به دو گروه اصلی تقسیم کرد: اعاده دادرسی حقوقی و اعاده دادرسی کیفری. اعاده دادرسی حقوقی مربوط به دعاوی مدنی است و مقررات مربوط به این نوع اعاده دادرسی در مواد ۴۲۶ تا ۴۴۱ قانون آیین دادرسی مدنی مشخص شده است. از سوی دیگر، اعاده دادرسی کیفری نیز در مواد ۴۷۴ تا ۴۸۳ قانون آیین دادرسی کیفری تعریف شده است.

در مورد انواع اعاده دادرسی، لازم به ذکر است که طبق ماده ۴۷۷ قانون آیین دادرسی کیفری، نوعی دیگر از اعاده دادرسی نیز وجود دارد. این ماده بیان می‌کند که در صورتی که رئیس قوه قضاییه رأی قطعی صادر شده توسط هر یک از مراجع قضایی را مغایر با شرع تشخیص دهد، می‌تواند اعاده دادرسی را مجاز دانسته و پرونده را به دیوان عالی کشور ارسال کند تا در شعب ویژه‌ای مورد بررسی قرار گرفته و رأی مناسب صادر گردد.

نوع دیگری از اعاده دادرسی، تفکیک آن به اعاده دادرسی اصلی و اعاده دادرسی طاری است. این موضوع در ماده ۴۳۲ قانون آیین دادرسی مدنی ذکر شده است.

تفاوت اعاده دادرسی اصلی و اعاده دادرسی طاری

اعاده دادرسی اصلی به این معناست که درخواست‌کننده به صورت مستقل و مستقیم، خواسته‌اش را برای تجدید نظر در حکم صادره به دادگاه ارائه می‌دهد. این درخواست ممکن است به دلایل گوناگونی همچون اشتباهات حکومتی یا ارائه شواهد تازه باشد که دادگاه را ملزم به بررسی دوباره پرونده و صدور حکمی جدید می‌کند.

اما اعاده دادرسی طاری به مفهوم این است که در یک پرونده حقوقی بین دو طرف، دادگاه حکمی نهایی صادر کرده است. پس از آن، در دعوای جدیدی، به عنوان دلیل، به آن رأی ارجاع داده می‌شود و فردی که معتقد است این حکم به نفع او نیست، اعتراض خود را اعلام کرده و خواستار اعاده دادرسی می‌شود.

موارد درخواست اعاده دادرسی حقوقی

بر اساس بند ۴۲۶ از قانون آئین دادرسی مدنی، در شرایط خاصی می‌توان درخواست بازنگری در احکام نهایی صادره از دادگاه‌های حقوقی را مطرح کرد:

حکم صادره ممکن است نه تنها به درخواست خواهان پاسخ ندهد، بلکه همچنین ممکن است به مقداری بیشتر از آنچه که وی درخواست کرده، صادر شده باشد.

در محتوای رأی صادره از دادگاه، تناقضی مشاهده می‌شود که به دلیل استناد به اصول یا مواد قانونی متعارض به وجود آمده است.

تصمیم دادگاه ممکن است با حکمی دیگر که درباره همان موضوع و افراد صادر شده، از سوی همان مرجع متناقض باشد؛ بدون اینکه دلیلی قانونی برای این تناقض وجود داشته باشد.

شخص مقابل از ترفند یا فریب خاصی استفاده کرده که این موضوع توسط دادگاه مورد بررسی قرار گرفته و به صدور حکم به نفع او انجامیده است.

دادگاه به استناد مدارک و اسنادی که حکم را به نفع طرف مقابل صادر کرده، پس از قطعی شدن رأی، در صورتی که مشخص شود آن مدارک ساختگی بوده‌اند، تصمیم خود را زیر سوال می‌برد.

پس از تأیید حکم، مدارکی به دست می‌آید که حقانیت محکوم علیه را تایید می‌کند و ثابت می‌گردد که این مدارک در طول روند دادرسی موجود نبوده یا در دسترس خواهان قرار نداشته است.

موارد درخواست اعاده دادرسی کیفری

در زمینه موضوعات قابل مطرح شدن برای اعاده دادرسی در پرونده‌های کیفری، می‌توان به ماده ۴۷۴ قانون آیین دادرسی کیفری اشاره کرد. این ماده به طور مشخص، مواردی را که می‌توان برای اعاده دادرسی کیفری درخواست کرد، شامل می‌شود:

شخصی به خاطر کشتن فردی دیگر به مجازات محکوم می‌شود و بعداً مشخص می‌گردد که آن فرد هنوز زنده است.

عمل انجام‌شده توسط متهم، نه تنها جرم محسوب نمی‌شود، بلکه مجازات تعیین‌شده نیز از حد قانونی فراتر است.

در خصوص یک شخص خاص، دادگاه‌ها ممکن است تصمیمات متفاوتی را در ارتباط با یک اتهام واحد اتخاذ کنند.

تعیین گردد که اساس تصمیم دادگاه بر پایه ارائه مدارک تقلبی یا شهادت نادرست استوار بوده است.

دو فرد ممکن است به دلیل نسبت دادن یک جرم به آنها، محکوم شوند؛ به گونه‌ای که با بروز تعارض میان دو حکم، بی‌گناهی یکی از آن‌ها مشخص گردد.

تعداد محدودی به خاطر ارتکاب یک جرم خاص به مجازات دچار شده‌اند؛ در حالی که این جرم به گونه‌ای است که نمی‌توان بیش از یک فرد را به عنوان مرتکب آن در نظر گرفت.

پس از اعلام حکم نهایی، اگر اتفاق تازه‌ای رخ دهد یا مدارک جدیدی ارائه گردد که بتواند بی‌گناهی فرد محکوم را ثابت کند.

آثار اعاده دادرسی

آثار اعاده دادرسی معمولاً در سه بخش قابل بررسی است:

اثر تعلیقی: اعاده دادرسی به طور مستقیم مانع از اجرای حکم نمی‌شود، اما در صورتی که قرار قبولی برای اعاده دادرسی صادر شود، اجرای حکم در هر مرحله‌ای که قرار داشته باشد، به درخواست محکوم‌علیه متوقف خواهد شد. به بیان دیگر، اعاده دادرسی با صدور قرار قبولی می‌تواند تأثیر تعلیقی داشته باشد و به این ترتیب موجب تعلیق در اجرای حکم گردد.

اثر انتقالی:اعاده دادرسی دارای اثر انتقالی است، بدین معنا که دادگاه قادر است در چارچوب ادعا و نقض حکم، بار دیگر به موضوع مورد مناقشه و حکمی که صادر شده، رسیدگی نماید و تصمیمی تازه اتخاذ کند. این فرآیند به طرفین دعوای اعاده دادرسی این فرصت را می‌دهد که ادعاهای جدیدی را مطرح کنند و به دادگاه توضیح دهند که چگونه حکم پیشین نقض گردیده است.

اثر نسبی: اعاده دادرسی دارای تأثیر نسبی است، بدین معنا که حکم صادر شده در این مراحل فقط برای طرفین دعوای مربوطه قابل استناد است و نمی‌توان آن را به عنوان مبنایی برای دعاوی دیگر مورد استفاده قرار داد، مگر در مواردی که رأی مورد نظر به گونه‌ای باشد که نتوان آن را تفکیک کرد و به عنوان یک موضوع یکپارچه مورد تحلیل و بررسی قرار گیرد.

مراحل و نحوه اعاده دادرسی

مراحل درخواست اعاده دادرسی در قانون ایران به شرح زیر است:

۱.تنظیم دادخواست از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضائی

فردی که قصد دارد درخواست اعاده دادرسی نماید، بایستی درخواست خود را به دقت تنظیم کند. این فرآیند می‌تواند از طریق مراکز خدمات الکترونیک قضائی صورت گیرد.

۲.پرداخت هزینه دارسی

پرداخت هزینه‌های مرتبط با درخواست اعاده دادرسی الزامی است. این هزینه‌ها به منظور واریز به دفاتر خدمات قضائی تعیین گردیده‌اند.

۳.تقدیم دادخواست به دادگاه صادر کننده حکم قطعی توسط دفتر خدمات قضائی

پس از آماده‌سازی و تنظیم دادخواست، آن را به دادگاهی که رأی نهایی را صادر کرده است، ارائه می‌دهند تا پرونده مورد ارزیابی قرار گیرد.

در فرآیند اعاده دادرسی طبق ماده ۴۷۷ قانون آیین دادرسی کیفری، ثبت دادخواست الزامی نیست. در این شرایط، ابتدا رئیس دادگستری استان به بررسی اعتراضات مربوط به حکم می‌پردازد. اگر رئیس دادگستری به صحت موضوع پی ببرد، پرونده به رئیس قوه قضاییه ارسال می‌شود. چنانچه رئیس قوه قضاییه حکم صادره را مغایر با شرع تشخیص دهد، پرونده به شعب ویژه برای بررسی بیشتر ارجاع می‌شود.

۴.بررسی پرونده توسط دادگاه

دادگاه موظف است به ارزیابی پرونده و شواهد ارائه شده در درخواست رسیدگی کند.

۵.اظهارنظر دادگاه نسبت به اساس دادخواست

دادگاه موظف است به مسائلی نظیر پایان مهلت تعیین‌شده، وقوع شرایط لازم برای تقدیم دادخواست، ارتباط شواهد با موضوع درخواست و دیگر نکات مرتبط، نظر دهد.

۶.قبول یا رد دادخواست بر اساس وجود شرایط مربوطه

چنانچه دادگاه به درخواست ارائه شده پاسخ مثبت دهد، فرآیند اجرای آن و صدور رأی مناسب آغاز خواهد شد. اما اگر درخواست مورد پذیرش واقع نشود، پرونده به حالت خاتمه درخواهد آمد.

الف-حالت اول: قبول دادخواست:

خروج پرونده از وضعیت مختومه.

تعیین وقت رسیدگی و احضار طرفین.

تشکیل جلسه رسیدگی.

رسیدگی به ماهیت دعوی و دلایل بیان شده.

صدور حکم مقتضی.

ب-حالت دوم: رد دادخواست:

صدور قرار رد دادخواست.

مختومه شدن پرونده.

مهلت درخواست اعاده دادرسی

فرآیند و شیوه اعاده دادرسی نیازمند در نظر گرفتن زمان‌های قانونی است. برای افراد ساکن ایران، مدت زمان اعاده دادرسی در دعاوی حقوقی و کیفری برابر با ۲۰ روز و برای کسانی که در خارج از کشور زندگی می‌کنند، ۲ ماه تعیین شده است. این زمان برای آرای حضوری از تاریخ ابلاغ رأی آغاز می‌شود و در مورد آرای غیابی، شروع آن از تاریخ پایان مهلت واخواهی و تجدید نظرخواهی خواهد بود.

در موارد خاصی، ممکن است فرد به دلیل یک عذر موجه قادر به ارائه به موقع دادخواست اعاده دادرسی نباشد. در این شرایط، فرد باید دلایل توجیهی خود را به همراه دادخواست اعاده دادرسی به مرجع قضایی ارائه دهد. ابتدا دادگاه به بررسی این دلایل می‌پردازد و چنانچه آن‌ها را معتبر تشخیص دهد، تصمیم به پذیرش دادخواست اعاده دادرسی اتخاذ می‌کند. برخی از دلایل قابل قبول برای دادگاه شامل موارد زیر است:

تحت بازداشت بودن یا بیمار بودن متقاضی

فوت یکی از اعضای خانواده متقاضی

بروز حوادث غیرمترقبه‌ای مانند زلزله

موضوع حائز اهمیت در فرآیند اعاده دادرسی کیفری این است که هر فرد می‌تواند در هر زمانی که تمایل داشته باشد، درخواست بازنگری پرونده خود را ارائه کند. چرا که هیچ انسانی نباید به ناحق مجازات گردد.

اهلیت لازم برای اعاده دادرسی

در پرونده‌های کیفری، علاوه بر محکوم‌علیه، وکیل یا نماینده قانونی او نیز قادر به پیگیری مراحل اعاده دادرسی هستند. در مواردی که محکوم‌علیه فوت کند یا غایب باشد، همسر، وراث قانونی و وصی او نیز مجاز به ارائه درخواست اعاده دادرسی خواهند بود. علاوه بر این، دادستان کل کشور، دادستان مجری حکم و رئیس قوه قضاییه نیز بر اساس ماده ۴۷۷ از قانون آیین دادرسی کیفری، این امکان را دارند که درخواست اعاده دادرسی را مطرح نمایند.

شرایط ارائه دلایل در اعاده دادرسی

در زمینه ارائه مستندات جدید برای درخواست اعاده دادرسی، لازم به ذکر است که یکی از الزامات پذیرش انواع اعاده دادرسی در امور مدنی و کیفری آن است که پس از صدور رای نهایی، واقعه‌ای تازه اتفاق افتاده یا مدارک و شواهدی به دست آید که نمایانگر حقانیت خواسته درخواست‌کننده باشد. در چنین حالتی، می‌توان با استناد به این مستندات جدید، درخواست اعاده دادرسی را مطرح کرد.

با این حال، باید در نظر داشت که ارائه یک مدرک جدید برای درخواست تجدیدنظر تنها در صورتی امکان‌پذیر است که ثابت شود اسنادی که به عنوان دلیل جدید ارائه شده، در طول روند رسیدگی به پرونده اصلی پنهان بوده و در دسترس متقاضی قرار نداشته است. بنابراین، اگر ارائه این مدرک جدید در مرحله رسیدگی به دعوی اصلی به طور منطقی ممکن بوده باشد، نمی‌توان به آن استناد کرده و درخواست تجدیدنظر نمود. در نتیجه، در این شرایط، امکان ارائه مدرک جدید در درخواست تجدیدنظر وجود ندارد.

دادخواست اعاده دادرسی

درخواست اعاده دادرسی یک اقدام حقوقی است که یکی از طرفین یک پرونده قضایی به دادگاه ارائه می‌دهد تا از این طریق، دادگاه تصمیم پیشین خود را دوباره مورد بررسی قرار دهد. این درخواست معمولاً پس از صدور حکم نهایی مطرح می‌شود، زمانی که طرف درخواست‌کننده معتقد است که در طول روند قضایی، به حقوق او تجاوز شده، اشتباهاتی در اجرای فرآیند قانونی رخ داده یا در صدور حکم خطایی صورت گرفته است. درخواست اعاده دادرسی می‌تواند به دلایلی چون نقض حقوق، ارائه شواهد جدید یا اشتباه در صدور حکم ثبت شود.

مرجع رسیدگی به اعاده دادرسی

بر اساس قوانین مربوط به آیین دادرسی مدنی، مرجع قضایی که رأی نهایی را صادر کرده، موظف است به درخواست بازنگری در پرونده رسیدگی کند. به عنوان نمونه، در صورتی که حکم نهایی از سوی دادگاه ابتدایی صادر شده باشد، همان دادگاه ابتدایی به درخواست بازنگری پاسخگو خواهد بود. همچنین، اگر رأی نهایی از طرف دادگاه تجدیدنظر صادر شده باشد، این دادگاه نیز مسئول رسیدگی به درخواست‌های مربوط به بازنگری خواهد بود.

دانستنی های اعاده دادرسی

در زمینه درخواست برای بازنگری در حکم، تصمیمات اتخاذ شده توسط دادگاه ابتدایی نیز تحت پوشش این موضوع قرار می‌گیرند، خواه از طریق واخواهی و خواه از طریق تجدیدنظر. تعدادی از این احکام شامل موارد زیر می‌باشند:

احکام غیابی صادره

احکام صادره در دعاوی مالی با ارزش خواسته بیش از ۳ میلیون ریال

احکام صادره در دعاوی غیر مالی

حکم‌هایی که در رابطه با مسائلی صادر می‌شوند که اعتراض به آن‌ها پس از تاریخ تعیین‌شده ارائه شده است.

چنانچه درخواست اعاده دادرسی به بخشی از حکم مربوط باشد، در صورت پذیرش درخواست و تأیید مدارک ارائه شده، تنها آن قسمت از حکم لغو خواهد شد. همچنین، اگر اعاده دادرسی به دلیل تضاد میان دو حکم انجام گیرد، در صورت پذیرش درخواست و تأیید مستندات، حکم دوم باطل خواهد شد.

اگر درخواست‌کننده قصد دارد نسبت به حکم صادره از دادگاه نخستین یا دادگاه تجدیدنظر اقدام به اعاده دادرسی کند، لازم است به دادگستری استان مربوطه مراجعه کند تا دادخواست خود را ارائه دهد.

چنانچه درخواست تجدیدنظر در خصوص حکمی که از سوی دیوان عالی کشور صادر شده باشد، متقاضی می‌بایست به دادستانی کل مراجعه کند.

در صورتی که درخواست به تصمیمات اتخاذ شده توسط سازمان قضائی نیروهای مسلح مرتبط باشد، متقاضی می‌بایست به واحد نظارتی این سازمان در استان خود مراجعه کند یا به ریاست سازمان قضائی نیروهای مسلح در تهران مراجعه نماید.

به جز رئیس قوه قضائیه، اشخاص زیر نیز در صورتی که حکم صادره را مغایر با شرع تشخیص دهند، می‌توانند این موضوع را به ایشان گزارش داده و فرایندهای لازم برای بازنگری در دادرسی را آغاز نمایند:

رئیس دیوان عالی کشور

رئیس کل دادگستری هر استان

دادستان کل کشور

رئیس سازمان قضائی نیروهای مسلح

دادستان اجرای احکام

بهترین وکیل اعاده دادرسی در تهران

در فرآیند اعاده دادرسی، هدف احیای مجدد پرونده‌ای است که پیشتر به پایان رسیده و حکمی که صادر شده، به زیان موکل است. بنابراین، در چنین شرایطی طبیعی است که افراد در جستجوی بهترین وکیل اعاده دادرسی باشند. گروه حقوقی حجتیان با همکاری جمعی از وکلای برجسته و متخصص در این حوزه در تهران، آماده است تا با کمال دقت وافر، وکالت پرونده‌های حقوقی و کیفری شما را بر عهده گیرد و حقوق تضییع شده موکلین خود را بازگرداند.

برای رفع سریع و مؤثر مشکلات و دعاوی حقوقی و کیفری، آشنایی با مراجع قضایی محلی اهمیت زیادی دارد. بنابراین، وکلای مستقر در منطقه شما به عنوان گزینه‌ای مناسب شناخته می‌شوند. وکلای گروه حقوقی حجتیان که در تهران و میدان ونک فعالیت می‌کنند، انتخابی ایده‌آل برای ساکنان تهرانی به شمار می‌روند.

وکیل برای اعاده دادرسی از گروه حقوقی حجتیان

فرآیند اعاده دادرسی از جمله مراحل حساس و پیچیده در نظام قضایی به شمار می‌آید. به همین دلیل، مشاوره با یک وکیل اعاده دادرسی حرفه‌ای و متخصص پیش از هر اقدامی، امری ضروری است تا از بروز مشکلات در طول دعوا جلوگیری شود. اگر شما یکی از موکلان حجتیان هستید و تیم حقوقی این شرکت در پرونده‌تان فعالیت می‌کند، نیازی به حضور مستمر خود در تمامی مراحل نخواهید داشت. وکلای حجتیان به نمایندگی از شما در تمام جلسات و مراحل پرونده حاضر خواهند بود. بنابراین، می‌توانید به این تیم حقوقی اعتماد کنید که تمام دغدغه‌ها و نیازهای شما در جریان پرونده مورد توجه قرار گیرد و با یک مشاور اختصاصی در ارتباط باشید که اطلاعات لازم در مورد جزئیات پرونده‌تان را در اختیارتان قرار دهد.

این روش به شما اجازه می‌دهد که با آرامش خاطر، بدون دغدغه‌ی مراحل قانونی پرونده‌تان، بر روی سایر مسائل تمرکز کنید و پیش بروید. برای دریافت مشاوره از کارشناسان حجتیان، هم‌اکنون با ما تماس بگیرید یا از طریق تلگرام و واتس‌اپ با ما در ارتباط باشید.