شرایط ابطال اجرائیه (چک، سند رسمی و…)
مقدمه: دریافت اجرائیه از دادگاه یا اداره ثبت، پایان راه نیست. اگر شما محکومٌ علیه (کسی که علیه او اجرائیه صادر شده) هستید، در موارد خاصی می‌توانید برای ابطال اجرائیه اقدام کنید. ابطال اجرائیه به این معنی است که آن رای اجرایی از اساس باطل و بی‌اثر می‌شود و دیگر نمی‌توانند اموالتان را توقیف کنند.
در این مقاله به مهمترین شرایط و دلایل ابطال اجرائیه می‌پردازیم.
بخش اول: انواع اجرائیه و مهلت اعتراض
فهرست محتوا
اجرائیه می‌تواند برای انواع اسناد صادر شود، اما دو نوع اصلی عبارتند از:
۱. اجرائیه بر پایه چک (طبق قانون جدید، صدور اجرائیه برای چک فقط از طریق دادگاه امکان‌پذیر است).
۲. اجرائیه بر پایه سند رسمی لازمالاجرا (مانند مبایعه‌نامه، اقرارنامه یا قراردادهای رسمی).
نکته کلیدی: مهلت اعتراض
پس از دریافت اجرائیه، شما ۱۰ روز فرصت دارید تا به آن اعتراض کنید. این اعتراض می‌تواند به دو شکل باشد:
اعتراض ثبتی (واخواست): تقدیم اعتراضنامه به همان واحد اجرایی که اجرائیه را صادر کرده.
دادخواست ابطال اجرائیه: تقدیم دادخواست به دادگاه صالح (دادگاه عمومی حقوقی).
اگر در این مهلت ۱۰ روزه اقدام نکنید، اجرائیه قطعی شده و مراحل اجرایی (مانند توقیف اموال) ادامه می‌یابد.
درخواست مشاوره
مطالب مرتبط: ابطال اجرائیه چک
مهمترین شرایط و دلایل ابطال اجرائیه
دلایل ابطال اجرائیه بسته به نوع سند (چک، سند رسمی) دارد، اما مهمترین و رایج‌ترین آنها به شرح زیر است:
۱. پرداخت دین (ابطال اجرائیه چک یا سند)
شما ثابت کنید که محکومٌ به (دین) خود را پرداخت کرده‌اید.
برای چک: ارائه رسید دریافت وجه امضاء شده توسط دارنده چک، فیش واریز به حساب او که پرداخت را اثبات کند.
برای سند رسمی: ارائه رسید بانکی، قبض رسید شده یا هر مدرک دیگری که نشان دهد بدهی خود را تسویه کرده‌اید.
۲. بی‌محل بودن ادعا (مخصوص چک)
شما ثابت کنید که در تاریخ سررسید چک، در حساب بانکی خود به اندازه کافی موجودی داشته‌اید و دارنده چک به عمد برای وصول آن اقدام نکرده است. این مورد نیاز به استعلام رسمی از بانک دارد که نشان دهد در آن تاریخ، موجودی کافی بوده است.
۳. ضمانت یا بلامحل بودن چک
ثابت کنید چک را به عنوان ضمانت یک معامله یا قرارداد داده‌اید و آن قرارداد به درستی انجام شده یا فسخ شده است. در این مورد ، چک هدف دیگر دیگری ندارد. ارائه قرارداد اصلی و پایان آن الزامی است.
۴. جعل یا سوءاستفاده
ثابت کنید که امضا روی چک یا سند جعل شده است، یا چک شما مفقود یا سرقت شده و شما در مفقودی آن داده‌اید. در این موارد باید گزارش پلیس (واحد مبارزه با جعل) ارائه دهید.
۵. عدم اهلیت (صلاحیت قانونی)
ثابت کنید که در زمان صدور چک یا امضای سند، فاقد اهلیت قانونی بوده‌اید (مثلاً محجور، دیوانه، صغیر بوده‌اید). این مورد کمتر رایج اما در صورت اثبات، بسیار قوی است.
۶. انفاقا شدن سند (مخصوص اسناد رسمی)
ثابت کنید که سند رسمی مورد استناد، به دلیل انجام شدن تعهد یا عبور مدت زمان، انفاقا شده (بی‌اثر شده) است. مثلاً چک یا سندی که برای ضمانت داده شده و تعهد اصلی انجام شده شده است.
۷. مرور زمان
ثابت کنید که دارنده چک یا سند، پس از گذشت مهلت قانونی (۵ سال از تاریخ سررسید چک برای طرح دعوا) برای وصول آن اقدام کرده است. در اینمورد ، او حق خود را از دست داده است.
۸. نقص‌های ظاهری در سند
ثابت کنید که سند (به ویژه چک) فاقد شرایط ضروری است:
چک فاقد تاریخ باشد.
چک فاقد امضای شما باشد.
در چک قلم خوردگی وجود داشته باشد که باعث ابهام شود.
مراحل و مدارک لازم برای ابطال اجرائیه
مراحل قانونی:
۱. اعتراض فوری: ظرف ۱۰ روز از تاریخ دریافت اجرائیه، اعتراضنامه کتبی به اداره اجرای ثبت یا دادگاه صادرکننده تقدیم کنید تا روند توقیف متوقف شود.
۲. تهیه و تقدیم دادخواست: دادخواست ابطال اجرائیه را با ذکر دقیق دلایل خود به دادگاه عمومی حقوقی ببرید.
۳. شرکت در جلسه دادگاه: در جلسه رسیدگی، دلایل و مدارک خود را به قاضی ارائه دهید.
۴. دریافت رای: اگر دلایل شما قانع‌کننده باشد، دادگاه حکم به ابطال اجرائیه می‌دهد.
مدارک مورد نیاز:
اصل اجرائیه صادر شده
کپی شناسنامه و کارت ملی
مدرک مثبت ادعا (بسته به دلیل ابطال):
برای پرداخت: رسید امضا شده شده، فیش واریز.
برای ضمانت: قرارداد اصلی و فسخ یا انجام آن.
برای جعل: گزارش پلیس و کارشناسی.
برای بی‌محلی: استعلام بانک.
دادخواست ابطال اجرائیه
اطلاعات تماس و دریافت مشاوره
نتیجه‌گیری نهایی
ابطال اجرائیه امری کاملاً تخصصی و حقوقی است. موفقیت در آن ارائه دلایل موجه و مدارک محکم درون مهلت قانونی ۱۰ روزه.
توصیه اکید: اگر با اجرائیه مواجه شدید، بلافاصله با یک وکیل مجرب در امور اجرایی مشورت کنید. یک وکیل می‌تواند بهترین استراتژی دفاعی را برای شما طراحی کرده و شانس موفقیت شما را در ابطال اجرائیه به میزان قابل توجهی افزایش دهد. به یاد داشته باشید، سکوت و عدم اقدام به موقع، به منزله پذیرش اجرائیه است.
مطالب مرتبط: دستور توقف اجرائیه چک