خیانت در امانت چک بدون تاریخ
سال‌هاست که چک به عنوان یک سند مالی در تبادلات تجاری میان افراد مورد استفاده قرار می‌گیرد و به منظور تسهیل و تسریع در انجام معاملات، در انواع مختلفی مانند چک رمزدار بانکی، چک بین‌بانکی، چک ضمانت، چک مشروط و چک صیادی صادر می‌شود.
علاوه بر مزایای این سند مالی، ممکن است در ارتباط با آن تخلفات و جرایم متعددی نیز رخ دهد.
یکی از این تخلفات، خیانت در امانت چک است که در اینجا به بررسی موضوع خیانت در امانت چک‌های بدون تاریخ خواهیم پرداخت.
جرم خیانت در امانت چک زمانی
جرم خیانت در امانت چک زمانی به وقوع می‌پیوندد که فردی در قبال چکی که به او سپرده شده، اقداماتی انجام دهد که به ضرر صاحب چک باشد. در چنین شرایطی، صاحب چک حق دارد که علیه امین در دادگاه طرح دعوی کند.
چک به عنوان یکی از اسناد تجاری مهم، نقش قابل توجهی در معاملات مالی ایفا می‌کند. هدف اصلی چک، فراهم کردن امکان پرداخت غیر فوری و به تعویق افتاده است. به عبارت دیگر، شخصی که قادر به پرداخت نقدی مبلغی نیست، با صدور چک به نام طرف مقابل، مهلتی را تعیین می‌کند تا آن شخص بتواند مبلغ مورد نظر را دریافت کند.
با آشنایی عمومی با این سند تجاری، شیوه‌های استفاده از آن نسبت به هدف اولیه صدور چک تغییرات زیادی پیدا کرده است. بسیاری از افراد به جای استفاده از چک برای پرداخت، آن را به عنوان ضامن یا رهن به کار می‌برند. این تغییر در کاربرد، موجب افزایش موارد خیانت در امانت چک در بین مردم شده است، چرا که استفاده از چک به معنای اصلی‌اش فاصله گرفته است. اگر فردی که چک به نام او صادر شده، با نیت ضرر رساندن به صادرکننده آن، این سند تجاری را مورد استفاده قرار دهد، جرم خیانت در امانت اتفاق می‌افتد.
در زمان بروز این جرم، می‌توانید از لایحه خیانت در امانت چک یا لایحه دفاعیه چک استفاده کنید. این امکان وجود دارد که این لوایح را تنظیم کرده و به دادگاه ارائه دهید.
تعریف جرم خیانت در امانت چک در قانون مجازات اسلامی
به طور کلی، جرم خیانت در امانت که شامل چک نیز می‌شود، طبق قانون مجازات اسلامی به این صورت تعریف می‌گردد:
هرگاه اموال منقول یا غیرمنقول یا اسنادی مانند سفته، چک، قبض و سایر موارد مشابه به منظور اجاره، امانت، رهن، وکالت یا هر فعالیتی با یا بدون پرداخت اجرت به شخصی واگذار شود و قرار بر این باشد که اشیاء مذکور به صاحبشان بازگردانده شوند یا برای هدف خاصی مورد استفاده قرار گیرند، اگر فردی که این اشیاء در اختیارش است، آنها را به نفع خود و به ضرر مالکین یا متصرفین مصرف، تصاحب، از بین ببرد یا مفقود کند، طبق قوانین جدید، به حبس از سه ماه تا یک سال و نیم محکوم خواهد شد.
مطالب مرتبط: نمونه لایحه خیانت در امانت از سوی زن
چک بدون تاریخ
بر اساس مقررات، در چک باید اطلاعاتی نظیر مبلغ، تاریخ صدور، نام ذی‌نفع و محل صدور درج گردد. اهمیت ذکر تاریخ صدور چک در قانون تجارت نیز به وضوح بیان شده است:
√ در چک باید محل و تاریخ صدور مشخص شده و به امضای صادرکننده برسد. همچنین، پرداخت وجه نباید به صورت وعده‌ای باشد.
علاوه بر این، امروزه تمامی چک‌ها در سامانه یکپارچه صیاد ثبت می‌شوند، بنابراین لازم است که تمامی جزئیات چک از جمله تاریخ صدور، مبلغ، نام ذی‌نفع و… ذکر گردد.
√ اما باید اشاره کرد که در معاملات و قراردادهای میان افراد، چک‌هایی تحت عنوان چک امانی یا چک ضمانت هنوز هم مورد استفاده قرار می‌گیرند که تاریخ ندارند، اما همچنان معتبر هستند و سوءاستفاده از این اسناد می‌تواند به عنوان خیانت در امانت چک بدون تاریخ پیگیری شود.
√ به عبارت دیگر، اگر شخصی چکی در اختیار داشته باشد که متعلق به صادرکننده است و در آن تاریخ قید نشده باشد، در صورتی که این فرد به نادرستی یا برخلاف توافق، تاریخ دیگری را اعلام کند، در صورت اثبات، می‌توان او را به جرم خیانت در امانت چک بدون تاریخ تحت پیگرد قانونی قرار داد.
چک امانی یا چک تضمینی چیست؟
همان‌طور که می‌دانید، بی‌معناست که فردی چکی را صادر کند و تنها آن را به کسی بسپارد.
بنابراین، آنچه به عنوان چک امانی یا تضمینی شناخته می‌شود، در واقع به این معناست که صادرکننده چک به منظور ایجاد اطمینان و جلب اعتماد طرف مقابل در یک معامله یا قرارداد، چکی صادر می‌کند که جنبه تضمینی دارد.
به بیان دیگر، صادرکننده چک با هدف جلب رضایت طرف مقابل و تضمین پایبندی به تعهدات خود، چک تضمینی را به نام طرف مقابل صادر می‌نماید، تا در صورت عدم انجام تعهدات، دارنده این چک بتواند از طریق وصول مبلغ آن، خسارت ناشی از عدم تحقق تعهدات را جبران کند.
چک‌های امانی یا تضمینی معمولاً بدون تاریخ صادر می‌شوند، زیرا زمان وصول این نوع چک‌ها مشخص نیست و این چک‌ها به منظور ضمانت ارائه می‌شوند. شخص تنها در صورتی مستحق دریافت مبلغ چک خواهد بود که صادرکننده چک تضمینی به تعهدات خود عمل نکند.
مطالب مرتبط: نمونه رای با موضوع خیانت در امانت
درخواست مشاوره
آیا چک بدون تاریخ اعتبار دارد؟
در نظام حقوقی کشور ما، چک به عنوان یک سند معتبر و لازم‌الاجرا شناخته می‌شود. بدین معنا که اگر دارنده چک به بانک صادرکننده مراجعه کند و با کمبود موجودی حساب مواجه شود، می‌تواند چک را برگشت بزند و از طریق اقدام حقوقی یا شکایت کیفری، مبلغ آن را مطالبه کند.
در مورد چک‌هایی که تاریخ ندارند، طبق قانون تجارت، درج تاریخ صدور بر روی چک الزامی است، اما در صورت عدم وجود تاریخ، ضمانت اجرایی برای آن در نظر گرفته نشده است. بنابراین، چک بدون تاریخ همچنان اعتبار قانونی دارد.
لازم به ذکر است که در سیستم یکپارچه چک‌های صیادی، چکی که در سامانه صیاد ثبت نشود، اعتبار لازم‌الاجرا نخواهد داشت.
برای ارتباط با وکلای مجرب و متخصص در زمینه چک در تهران، می‌توانید از ساعت 9 صبح تا 20 شب با ما تماس بگیرید.
به دلیل اینکه چک بدون تاریخ در سامانه صیاد تأیید و ثبت نمی‌شود، این نوع چک تنها اعتبار یک سند عادی را خواهد داشت.
مجازات خیانت در امانت چک سفید امضا
چک سفید امضا به چکی اطلاق می‌شود که در آن مبلغ مشخص نشده ولی توسط صادرکننده امضا گردیده است. این چک ممکن است بدون تاریخ نیز صادر شود. با تصویب قوانین جدید در خصوص صدور چک، امکان تولید چک‌های سفید امضا دیگر وجود ندارد، زیرا بر خلاف گذشته، صدور چک اکنون نیازمند ثبت در سامانه مربوطه است. به این ترتیب، صادرکننده ملزم است که اطلاعات خود، نام دارنده و همچنین مبلغ و تاریخ چک را وارد کند. بنابراین، در چک‌های جدید، صدور چک سفید امضا به هیچ عنوان ممکن نیست. مجازات خیانت در امانت مربوط به چک‌های سفید امضا به چک‌هایی تعلق می‌گیرد که پیش از تصویب این قانون صادر شده و به‌عنوان امانت به شخصی سپرده شده‌اند.
در گذشته، افراد به منظور جلب اعتماد یا در شرایط اضطراری، چک سفید امضا را در اختیار دیگران قرار می‌دادند. در این وضعیت، آن شخص می‌توانست با درج مبلغ و تاریخ مورد نظر خود، اقدام به نقد کردن چک نماید. خیانت در امانت چک سفید امضا زمانی صورت می‌گرفت که دارنده چک، برخلاف توافقات اولیه، اقدام به نقد کردن آن می‌کرد.
صدور چک سفید امضا و مشکلات آن
صدور چک سفید امضاء می‌تواند مشکلات فراوانی برای صادرکننده به وجود آورد. این امر به حدی جدی است که ممکن است تمام زندگی او به خاطر این اعتماد نادرست به خطر بیفتد.
تصور کنید فردی به دیگری وعده می‌دهد که کاری را برای او انجام می‌دهد. به منظور ایجاد اطمینان و اعتماد در طرف مقابل، او چکی را به‌صورت سفید امضاء به او تحویل می‌دهد. در صورتی که این فرد به تعهد خود عمل نکند، شخص دریافت‌کننده با تعیین مبلغ مورد نظر می‌تواند خسارات خود را جبران کند. اگر پیش از سررسید موعد انجام کار، کسی که چک را دریافت کرده اقدام به وصول مبلغ نماید، در این صورت جرم خیانت در امانت چک سفید امضاء تحقق می‌یابد.
مطالب مرتبط: دفاع از اتهام خیانت در امانت چک
مجازات خیانت در امانت چک ضمانت
چک ضمانت اصطلاحی آشنا است که در میان مردم رایج است. این چک به عنوان وسیله‌ای برای تضمین معاملات، قراردادها و تعهدات صادرکننده، به طرف دیگر ارائه می‌شود. به عنوان مثال، فردی که قصد دارد در یک کسب‌وکار استخدام شود، چکی را به عنوان تضمین حسن انجام کار به کارفرما تحویل می‌دهد. هدف از این اقدام این است که در صورت عدم انجام صحیح وظایف، کارفرما بتواند با نقد کردن این چک، خسارات خود را جبران کند.
اگر فرد متعهد وظایف خود را به نحو احسن انجام دهد، اما کارفرما بدون توجه به این موضوع، چک را نقد کند، این عمل به معنای خیانت در امانت چک ضمانتی خواهد بود. در چنین شرایطی، صادرکننده می‌تواند علیه کارفرما در دادگاه شکایت کند. چنانچه صحت ادعاهای صادرکننده ثابت شود، شخصی که خیانت در امانت کرده، به مجازات مربوطه محکوم خواهد شد.
یک مثال:
فرض کنید دو نفر به توافقی می‌رسند و قراردادی را امضا می‌کنند. یکی از آنها برای اطمینان دادن به طرف مقابل، چکی به عنوان وثیقه به او تحویل می‌دهد. این چک به منظور این است که در صورت عدم اجرای شرایط و بندهای قرارداد در زمان معین، دارنده آن بتواند از طریق نقد کردن چک، خسارات خود را جبران کند. اگر دارنده چک وثیقه قبل از تاریخ سررسید به بانک مراجعه کند تا مبلغ آن را دریافت کند، طرف مقابل می‌تواند علیه او در دادگاه شکایت کند. در این صورت، او باید با ارائه مستندات و دلایل معتبر، ثابت کند که دارنده چک در انجام تعهدات خود خیانت کرده است.
دلایل اثبات جرم خیانت در امانت چک
برای اثبات وقوع خیانت در امانت چک، ضروری است که شواهد و مدارک لازم را به دادگاه ارائه دهید. اگر بتوانید ثابت کنید که چک به‌عنوان امانت، تضمین یا به‌صورت سفید امضا شده است، مجازات کیفری شما لغو خواهد شد. طبق ماده ۱۳ قانون صدور چک، در صورتی که ثابت شود چک سفید امضا یا بدون تاریخ بوده یا به‌عنوان ضمانت صادر شده، صادرکننده از نظر کیفری قابل‌تعقیب نخواهد بود. به این ترتیب، برای جلوگیری از محکومیت به جرم صدور چک پرداخت نشدنی، ابتدا باید این موارد را ثابت کنید.
شما می‌توانید با گواهی شهود، تدوین استشهادیه، ارائه متن قرارداد یا تعهدنامه، خواسته‌های خود را در زمینه ضمانتی بودن یا سفید امضاء بودن چک اثبات کنید. این موارد به‌عنوان شواهدی برای اثبات جرم خیانت در امانت چک در نظر گرفته می‌شوند.
برای مثال، فرض کنید در متن قرارداد مهلتی برای نقد کردن چک تعیین شده است. اگر طرف مقابل، که دارنده چک سفید امضا یا ضمانتی شماست، قبل از رسیدن زمان مقرر برای نقد کردن آن اقدام کند و سپس علیه شما اجراییه دریافت کند، شما می‌توانید با ارائه قرارداد، اثبات کنید که این فرد به جرم خیانت در امانت چک متهم است. زیرا وی پیش از سررسید تاریخ، اقدام به اجراییه علیه شما کرده و برای وصول مبلغ چک تلاش کرده است.
مطالب مرتبط: تنظیم لایحه خیانت در امانت چگونه است
دادگاه صالح جرم خیانت در امانت چک
زمانی که تخلف خیانت در امانت چک اتفاق می‌افتد، دادگاهی که در آنجا این تخلف روی داده، صلاحیت رسیدگی به آن را خواهد داشت. به عبارت دیگر، اگر شما چکی را به عنوان امانت در کرج به شخصی بسپارید و او آن را در کاشان نقد کند، دادگاه مناسب برای رسیدگی به این تخلف، دادگاه کاشان خواهد بود؛ چرا که وقوع جرم خیانت در امانت چک در کاشان صورت گرفته است.
مجازات خیانت در امانت چک
طبق ماده ۶۷۴ قانون مجازات اسلامی، اگر فردی چکی را به عنوان ودیعه، رهن، وکالت یا سایر مقاصد به کسی واگذار کند و آن شخص از این امانت به نفع خود استفاده کرده، یا آن را گم، تلف، یا تصاحب کند، به عنوان مرتکب خیانت در امانت شناخته می‌شود. بر اساس این قانون، مجازات خیانت در امانت شامل حبس تعزیری به مدت حداقل ۳ ماه و حداکثر ۱۸ ماه است. بنابراین، در صورتی که فردی چکی را صادر کرده و مبلغ و تاریخ آن را مشخص کند و سپس آن را به شخص دیگری بسپارد، مشمول این مجازات خواهد شد.
در مورد چک‌های سفید امضا، مجازات متفاوتی در نظر گرفته شده است. طبق ماده ۶۷۳ قانون مجازات اسلامی، اگر شخصی از امضای سفید یا مهر سفید که به او سپرده شده یا به هر طریقی به دست آورده است، سوءاستفاده کند، به حبس از ۶ ماه تا ۱۸ ماه محکوم خواهد شد.
چک امانتی وکالت و اجاره و جرم خیانت در امانت چک اجاره
ممکن است شما تصمیم بگیرید که منزلی را از صاحب‌خانه اجاره کنید و به منظور اطمینان از پرداخت اجاره یا تخلیه ملک، چکی به او تحویل دهید و اعلام کنید که این چک به‌عنوان امانت نزد او نگهداری می‌شود. این چک صرفاً به‌عنوان تضمینی برای تخلیه منزل در زمان مشخص یا پرداخت اجاره بها صادر می‌گردد و تنها برای این موارد کاربرد دارد. با این حال، ممکن است صاحب‌خانه بدون توجه به این نکته، قبل از موعد مقرر اقدام به نقد کردن چک کند و علیه شما اجراییه تنظیم کند. در چنین شرایطی، شما می‌توانید با ارائه مدارک لازم اثبات کنید که او به خیانت در امانت اقدام کرده است.
خیانت در امانت چک بدون تاریخ
بر اساس توضیحات ارائه شده، چک بدون تاریخ به طور کلی چکی است که به منظور تضمین انجام تعهدات قراردادی صادر می‌شود.
از این رو، اگر صادرکننده چک به تمامی تعهدات خود عمل کند یا زمان انجام آنها فرا نرسد، اما دارنده چک با افزودن تاریخ به آن، اقدام به ارائه چک به بانک کند و در نهایت چک برگشت بخورد، در این صورت او به ارتکاب جرم خیانت در امانت چک بدون تاریخ متهم خواهد شد.
دریافت مشاوره با وکیل کیفری
اطلاعات تماس و دریافت مشاوره
جمع بندی
تحویل چک به‌عنوان وثیقه، وکالت یا رهن و موارد مشابه، اقداماتی هستند که در صورت تخلف از سوی امین، می‌توانند خسارات غیرقابل جبرانی به صادرکننده چک وارد کنند. این امر به این دلیل است که افراد با اعتماد به طرف مقابل، چک خود را به او می‌سپارند و این وضعیت ممکن است مشکلاتی برای صادرکننده ایجاد کند. قانون‌گذار با تصویب قانون جدید مرتبط با صدور چک، به‌منظور جلوگیری از صدور چک‌های سفید امضا و چک‌های حامل، نقش حیاتی در محافظت از منافع صادرکنندگان ایفا کرده است. با این حال، صدور چک‌های ضمانتی، وکالتی یا چک‌هایی که به‌عنوان رهن استفاده می‌شوند، هنوز هم می‌تواند منجر به وقوع جرم خیانت در امانت و آسیب به صادرکننده چک شود.