انواع طلاق
فهرست محتوا
در هر زندگی مشترکی ممکن است شرایطی به وجود آید، که تنها راه حل برای این شرایط با طلاق و جدایی زوجین از همراه است. طلاق به معنی پایان شرعی ازدواج و جدا شدن همسران از یکدیگر است. واژه‌ی طلاق در عربی به معنای «گشودن گره و رها کردن است.» اما در فقه اسلامی به زائل کردن قید ازدواج با لفظ مخصوص گفته می شود. در این مقاله قصد داریم تا شما عزیزان را با انواع طلاق آشنا کنیم. با ما همراه باشید.
طلاق را بر حسب درخواست کننده آن به 3 نوع طلاق از طرف مرد، طلاق از طرف زن و طلاق توافقی دسته‌بندی می‌شود. همچنین براساس نوع صیغه‌ای که برای طرفین جاری می‌شود به طلاق “رجعی” و “بائن” تقسیم می‌گردد.
طلاق توافقی
طلاق توافقی از دیگر انواع طلاق می‌باشد که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.
در طلاق توافقی زن و مرد با هم نسبت به طلاق توافق می کنند. طلاق توافقی همانگونه که از نامش پیداست بر مبنای توافق زن و مرد است و قانون هر گونه توافقی بین آنان را محترم می‌شمارد. در این طلاق باید زوجین علاوه بر توافق بر اصل طلاق بر روی مهریه ( بخشیدن مهریه، دریافت کامل مهریه و یا دریافت بخشی از آن، یا قبول هر مبلغ و یا سندی به عنوان مهریه ) توافق نمایند. البته امکان دارد مهریه، مهریه عندالاستطاعه نیز باشد که در اینصورت کاری نمی‌توان کرد.
نفقه و همچنین حضانت بر روی فرزندان زوجین که از مدار حضانت خارج نشده باشند. همچنین ملاقات طرف مقابل باید مورد توافق زوجین قرار گرفته باشد.
منظور از مدار حضانت این است که فرزند دختر از 9 سالگی و فرزند پسر از 15سالگی از مدار حضانت خارج شده و شخصاً می‌توانند انتخاب نمایند با کدام یک از والدین خود زندگی کنند.
در این زمینه زوجین می‌توانند تکلیف این امور را به حضور در دادگاه موکول کنند. همچنین قبل از آن در دفتر وکیل و یا دفاتر ثبت اسناد رسمی متن توافق را امضا کرده و به عنوان سند رسمی ثبت کنند.
در طلاق توافقی نیز حضور در جلسات مشاوره بهزیستی و جلسات غربالگری الزامی است. زوجین پس از ثبت نام در سامانه ثنا و دریافت پیامک نوبت دهی می‌توانند در جلسات مشاوره‌ای که از طرف سازمان بهزیستی برگزار می‌گردد شرکت می‌کنند. چنانچه بر طلاق اصرار داشتند برگه عدم امکان سازش را جهت درخواست رسیدگی به پرونده طلاق را دریافت کرده و در دفاتر پیشخوان امور قضایی ثبت می کنند.
طلاق از طرف مرد
طلاق از طرف مرد، از دیگر انواع طلاق می‌باشد. طبق قانون حق طلاق با مرد است، حتی اگر وکالت طلاق را به همسرش بدهد این حق از خود او ساقط نمی‌شود. زمانی که مرد برای درخواست طلاق به دادگاه مراجعه می کند، موظف است تمامی حقوق مالی همسرش ازجمله مهریه، نفقه و اجرت المثل را تعیین تکلیف کند. یعنی یا باید مهریه را کامل پرداخت نماید، یا با موافقت دادگاه و توافق همسرش به صورت اقساطی پرداخت نماید.
در مورد نفقه دادگاه با توجه به میزان زندگی مشترکشان، شان آقا و خانم و خانواده، میزان نفقه را مشخص کند. درصورتی که مرد در طول زندگی مشترک سندی مبنی بر پرداخت نفقه به همسرش نداشته باشد ملزم به پرداخت آن می‌شود.
اجرت المثل نیز در این گونه طلاق مطرح می شود که منظور آن زحماتی است که زن درطول زندگی مشترک می کشد. همچنین باید بابتش دستمزد دریافت کند. مقدار آن را نیز دادگاه مشخص می کند. اجرت المثل مخصوص طلاق از طرف مرد می‌باشد و در طلاق توافقی و طلاق از طرف زن وجود ندارد.
طلاق از طرف زن
همچنین طلاق از طرف زن نیز از دیگر انواع طلاق است. از آنجا که در قانون طلاق با مرد است، درخواست طلاق از طرف زن وقتی که وکالت طلاق از طرف مرد به زن داده نشده یکی از سخت ترین انواع طلاق است. اما قانون در شرایطی که عسر و حرج بر زن باشد و ادامه زندگی برای زن ممکن نباشد، طلاق را با درخواست زن اجرا می کند.
اگر زن بتواند ثابت کند مرد یکی از شروط 12 گانه ثبت شده در سند ازدواج را رعایت نمی‌کند، می‌تواند درخواست طلاق خود را از دادگاه بگیرد. شروطی مثل ترک کردن بیش از 4 ماه منزل از طرف مرد و یا عدم توانایی جنسی مرد و… .
در اذهان عامه چون معمولا در این نوع طلاق زن برای جلب رضایت مرد بر طلاق مهریه خود را می بخشد، این گونه تداعی شده که در طلاق از طرف زن مهریه به زن تعلق نمی‌گیرد. حال آنکه این پندار اشتباه است و زن می‌تواند در این نوع طلاق نیز مهریه خود را تمام و کمال دریافت نماید.
طلاق بائن
طلاق بائن نیز از انواع طلاق می‌باشد.
در قانون ذکر شده که هر گاه “یکی از طرفین” از دیگری اعلام تنفر بکند، طلاق بائن اجرا می‌شود. در طلاق بائن زوجین حق رجعت به یکدیگر را ندارند و به دو صورت خلع بائن و مبارات بائن می‌باشد. این نوع طلاق، در طلاق از طرف زن و طلاق توافقی اجرا شود.
طلاق خلع بائن
طلاق خلع بائن هم از انواع طلاق مختلف است.
در طلاق خلع بائن خانم اعلام می کند از همسرش متنفر است. همچنین برای جاری شدن صیغه طلاق یک مال را در قبال طلاق به همسرش می‌بخشد.
این مال می‌تواند هر چیزی باشد. اعم از مهریه، یک سکه و یا صد هزار ریال وجه نقد. دلیل این امر آن است که زن حق طلاق ندارد. البته روال این طلاق ساده نیست و شرایط پیچیده‌ای دارد که باید محرز شود. در این طلاق خانم سه ماه وقت دارد آنچه بذل کرده را ببخشد و رجوع کند.
در نظام حقوقی ایران، طلاق به چند دسته تقسیم می‌شود که هر کدام شرایط و آثار حقوقی خاص خود را دارند. در اینجا به بررسی انواع طلاق بر اساس قانون مدنی و قانون حمایت خانواده می‌پردازیم:
شرایط هر کدام از انواع طلاق ها در ایران :
۱. طلاق رجعی (قابل بازگشت)
شرایط:
مرد به صورت یک‌جانبه یا با توافق زن، می‌تواند زن را طلاق دهد.
در مدت عده (۳ ماه) مرد حق رجوع دارد (یعنی می‌تواند بدون ازدواج مجدد، زندگی زناشویی را از سر بگیرد).
طلاق رجعی هم از دیگر انواع طلاق می‌باشد. در طلاق رجعی زوجین بعد از طلاق امکان بازگشت و رجوع به یکدیگر را دارند. در این نوع طلاق زوجین یا وکیلشان در دفتر خانه حضور پیدا می کنند. همچنین با ارائه مدارک و رای صادر شده از دادگاه درخواست جاری شدن صیغه طلاق رجعی را می‌نمایند. در این حالت، دفتر ثبت به صورت موقت صیغه طلاق را جاری می‌کند. در این طلاق زوجین به مدت 90 روز فرصت دارند به یکدیگر رجوع کنند.
بعد از سپری شدن مهلت سه ماهه زوجین باید به دفتر خانه مراجعه نمایند و درخواست جاری شدن صیغه قطعی طلاق نمایند. اگر در این مدت زوجین به دفتر خانه مراجعه ننمایند، طلاق باطل شده و زوجیت ادامه پیدا می‌کند.
در این سه ماه نفقه به خانم تعلق می‌گیرد و برای ازدواج مجدد باید منتظر اتمام مهلت 90 روزه و قطعی شدن طلاق باشند.
آثار حقوقی:
در صورت رجوع، نکاح به قوت خود باقی است.
زن در دوران عده، حق نفقه دارد.
درخواست مشاوره
۲. طلاق بائن (غیرقابل بازگشت)
طلاق مبارات بائن
طلاق مبادرات بائن، از انواع طلاق بائن است. در این نوع طلاق بر خلاف طلاق بائن، هر دو طرف از یکدیگر اعلام تنفر می کنند و مالی را می بخشند. این مال نباید بیشتر از وکیل مهریه باشد. اکثر طلاق‌های توافقی که در کشور اجرا می شود، خلع بائن است و قابلیت رجوع زوجین را ندارد.
در این نوع طلاق، مرد حق رجوع ندارد و شامل موارد زیر می‌شود:
الف) طلاق قبل از نزدیکی
اگر زن و مرد پس از عقد، هنوز رابطه زناشویی نداشته باشند، طلاق بائن است.
ب) طلاق زن یائسه
زنانی که به سن یائسگی (معمولاً بالای ۵۰ سال) رسیده‌اند، طلاقشان بائن است.
ج) طلاق خلع و مبارات
طلاق خلع: زن به دلیل کراهت از شوهر، با بخشیدن مالی (مهریه یا سایر حقوق) طلاق می‌گیرد.
طلاق مبارات: هر دو طرف از هم کراهت دارند و زن با دادن مالی کمتر از مهریه، طلاق می‌گیرد.
آثار طلاق بائن:
مرد حق رجوع ندارد.
زن نفقه عده ندارد (مگر در طلاق خلع اگر باردار باشد).
۳. طلاق توافقی
شرایط:
زن و مرد هر دو موافق طلاق باشند.
باید در مورد مهریه، نفقه، حضانت و جهیزیه توافق کنند.
مراحل قانونی:
۱. ثبت درخواست در دفتر خدمات قضایی.
۲. تشکیل جلسه توسط داوری (طبق ماده ۲۸ قانون حمایت خانواده).
۳. صدور گواهی عدم سازش و اجرای صیغه طلاق.
۴. طلاق قضایی (درخواست زن)
اگر زن به دلایل قانونی بخواهد طلاق بگیرد، می‌تواند به دادگاه رجوع کند، از جمله:
الف) طلاق به دلیل عسر و حرج (ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی)
اگر زندگی زناشویی به حدی سخت شود که تحمل آن غیرممکن باشد (مثلاً ترک زندگی، اعتیاد شوهر، خشونت، عدم پرداخت نفقه).
شرایط:
زن باید دلایل محکمه‌پسند ارائه دهد.
دادگاه پس از بررسی، حکم طلاق را صادر می‌کند.
ب) طلاق به دلیل وکالت در طلاق
اگر مرد در قباله ازدواج به زن وکالت داده باشد که در شرایط خاص خود را طلاق دهد (مثلاً در صورت ازدواج مجدد شوهر).
ج) طلاق به دلیل غیبت یا مفقودالاثر بودن شوهر
اگر شوهر ۴ سال غایب باشد و نفقه نپردازد، زن می‌تواند طلاق بگیرد.
۵. طلاق سوّم (طلاق با سه مرتبه صیغه)
اگر مردی سه بار همسرش را طلاق دهد، پس از طلاق سوم:
حلاله لازم می‌شود (یعنی زن باید با مرد دیگری ازدواج کند و پس از طلاق یا فوت، می‌تواند دوباره با شوهر اول ازدواج نماید).
📌 جمع‌بندی انواع طلاق در ایران
| نوع طلاق | شرایط | امکان رجوع |
|---|---|---|
| رجعی | مرد می‌تواند طلاق دهد | ✅ (در عده) |
| بائن | مثل طلاق خلع یا یائسگی | ❌ |
| توافقی | توافق زن و مرد | ❌ |
| قضایی | درخواست زن به دلیل عسر و حرج | ❌ |
| سوّم | سه بار طلاق دادن | نیاز به حلاله |
🔶 نکته مهم:
تمامی طلاق‌ها باید در دفتر رسمی ثبت شوند، در غیر این صورت فاقد اعتبار قانونی هستند.
حضانت فرزندان و مهریه در هر نوع طلاق باید مشخص شود.
اگر نیاز به مشاوره حقوقی در مورد طلاق دارید، با یک وکیل خانواده متخصص یا وکیل طلاق مشورت کنید. 🏛️
برای اطلاع یافتن و خواندن در مورد طلاق غیابی می‌توانید به صفحه بلاگ و مقالات سایت مراجعه کنید. همچنین برای خواندن کتاب‌های موجود در این زمینه می‌توانید به فروشگاه آنلاین کتاب ماوی بوک مراجعه کنید.
اطلاعات تماس و دریافت مشاوره
شما عزیزان می‌توانید با دنبال کردن صفحه آپارات ما، از اخبار و مطالب حقوقی بیشتری خبردار شوید.